اجتماعیّات و فرهنگ عامّه در کتاب هزارحکایت صوفیان

زبان جادو در فرهنگ عامه

”جادو“ به معنی عام واژه، به مجموعة گسترده‌ای از آداب و کنش‌های زبانی اطلاق می‌شود که بخشی از جامعه با توسل به آن‌ها به طور مستقیم یا به واسطة عاملان می‌کوشند برای دغدغه‌های زندگی خود پاسخی بیابند. ارزش بررسی مجموعه آثار عامیانه‌ای که از دورة صفوی به زبان فارسی منتشر شده است، در این است که ما را با عوامل هراس و نگرانی‌های بخش وسیعی از جامعة ما آشنا می‌سازد. چاره‌جویی‌های غریب برای رویارویی با طی...

جایگاه آب در فرهنگ ‌و ادب عامه

آب و عناصر وابسته به آن در فرهنگ ایران آن‌قدر با اهمیت است که شاید بتوان به پشتوانه آن‌یک دایره‎المعارف بزرگ دربارۀ آب نوشت . سرزمین ایران، دیار احترام نهادن به آب است . در آثار مکتوب و شفاهی و باورهای کهن مردمان این سرزمین می‌توان به وضوح احترام و تقدس ویژه را، نسبت به آب دریافت . آب در بیشتر باورهای کهن ایرانی ، پاک‌کننده و شویندۀ گناه است . پیدایش و بقای گروه‌های انسانی ، بدون وجود آب غیرقاب...

باورها و فرهنگ عامه در سندبادنامه

بررسی فرهنگ عامه در کتاب داستانهای کودکان و نوجوانان

در پژوهش حاضر، وضعیت فرهنگ عامه در داستانهای تالیفی ویژه نوجوانان طی دهه هفتاد بررسی شده است . نتایج پژوهش به این شرح است : مقوله های سیزده گانه فرهنگ عامیانه در کتابهای مورد مطالعه پژوهش دارای 6283 فراوانی است . احکام و چیستان دارای کمترین فراوانی و لغات و اصطلاحات عامیانه بیشترین فراوانی را داراست . دیگر اینکه نویسندگان مرد و زن به یک اندازه به هریک از مقوله های فرهنگی پرداخته اند و سرانجام د...

جامعه، فرهنگ و تمدّن در تفکّر و تجربۀ صوفیان مسلمان

این نوشته بر ربط میان تصوف و تمدن در تفکر و تجربۀ عرفانی معطوف خواهد بود، تا نخست در نگاه نظری کارکردهای تمدنیِ آموزه‌های عرفانی و امکان نگرش تمدنی بهایده‌های صوفیانه روشن شود و آن‌گاه نسبت میان تصوف و تمدن به لحاظ عینی و تاریخی نیز روشن گردد که چنین آموزه‌های عرفانی ـ تمدنی نه تنها در کتاب‌ها و نوشته‌های اهل معرفت، بلکه در عرصۀ عینیت تاریخی نیز تحقق یافته و در صورت‌بندی جامعه، فرهنگ و تمدن اسلا...

فرهنگ عامه در مقامات بدیع الزمان همدانی

مقامه یکی از شکل های بیانی رایج ادبیات عرب است که در قرن چهارم هجری به دست بدیع الزمان همدانی ساختاری منظم یافته و در فرهنگ و ادبیات جامعه ی اسلامی آن روزگار از پایگاه و ارج ویژه ای برخوردار بوده است . در این جستار به فرهنگ و ادبیات و اندیشه هایی پرداخته شده است که می توان گفت درون مایه ی بیشتر مقامات بدیع الزمان بر اساس آنها شکل گرفته است. بسیاری از مقامه نویسان، از این قالب بیانی ، برای ترویج...