تحلیل مدل های همزمان پیش بینی تقاضای سفر زمینی بین شهری

یکی از مراحل مهم در برنامه ریزی حمل ونقل، پیش بینی تقاضای سفر است که به این منظور مدل های پیش بینی تقاضای سفر ساخته میشود. این مدل ها به عنوان ابزاری کاربردی در تصمیم گیری علمی برای نحوه ی توسعه ی سیستم های حمل ونقل و اطّلاع از نتایج حاصل از پیاده سازی این تصمیم ها هستند. در این راستا، با توجه به نحوه ی در نظر گرفتن و مدل سازی ارتباط تصمیم ها و انتخاب های مرتبط در هر سفر نسبت به یکدیگر، مدل های پیش بینی تقاضای سفر می تواند به صورت همزمان یا غیرهمزمان باشد. فرض این مطالعه آن است که احتمالاً رفتار تصمیم گیری مسافران بین شهری با توجه به تفاوت ویژگی های سفرهای برون شهری و درون شهری (شامل وجود گزینه های کمتر برای تصمیم گیری سفر) می تواند به صورت همزمان باشد. بنابراین، هدف این پژوهش تحلیل مدل های ناهمفزون تقاضای حمل ونقل مسافر بین شهری به صورت همزمان است. مسئله ی مشخص مورد توجه این مطالعه این است که برای نمونه ی موردی سفرهای بین شهری استان تهران، کدام یک از مراحل تصمیم گیری سفر را می توان به صورت همزمان در نظر گرفته و مدل سازی کرد. با توجّه به مرور مطالعات پیشین، رویکرد این پژوهش در پیش بینی تقاضای همزمان سفر استفاده از مدل های انتخاب گسسته است. به همین منظور، با هدف امکان سنجی مدل سازی همزمان دو یا سه انتخاب از میان مقصد، شیوه و زمان عزیمت سفر از ساختارهای لوجیت چندگانه و آشیانه ای استفاده شده است. از نتایج این مدل ها میتوان برای دسته بندی مقاصد مسافران از مبدأ شهر تهران به مقصد استان تهران و استان های هم جوار آن استفاده کرد به این ترتیب که مقاصد به دو دسته ی اصلی درون استانی و برون استانی تقسیم شدند و مدل ها نیز به همین تفکیک ساخته شدند. نتایج نشان داد که از میان تصمیم های مختلف سفر، قابلیت ساخت مدل همزمان برای دو انتخاب زمان عزیمت و شیوه ی سفر وجود دارد. مسافران استان تهران در سفرهای تفریحی و کاری خود به درون و برون استان در سطح اوّل، زمان عزیمت خود را برمی گزینند و در سطح دوم، شیوه ی سفر خود را با توجّه به زمان عزیمت انتخاب شده تعیین می کنند. آزمون های مربوط به بررسی فرض استقلال گزینه های نامرتبط نشان داد که این فرض و استفاده از مدل لوجیت چندگانه در این پژوهش نمی تواند انجام شود. بنابراین مدل لوجیت آشیانه ای برای بررسی انتخاب های همزمان افراد استفاده شده است. هم چنین معیارهای مختلف مقایسه ی مدل های انتخاب مانند ضریب خوبی برازش، آزمون مربّع کای، آزمون هازمن و آمارههای t و wald، نتایج قابل قبولی را به دست داده اند.