بررسی مضامین اخلاقی در آثار جامی

چکیده بزرگان علم و حکمت همواره تفکّرات خود را در قالب تقریراتی اعم از نظم و نثر، در میان آثار خود بیان داشته اند و آن ها را برای استفاده نسل های بعد به یادگار گذارده اند. عبدالرّحمن جامی، شاعر و عارف قرن نهم نیز از این مقوله مستثنی نبوده است. وی آثار ارزشمندی همچون بهارستان و هفت اورنگ و دیوان اشعار دارد که در میان آن ها به بیان مضمون های مختلف تعلیمی پرداخته است. این نظریات، شامل موارد گوناگونی است که پژوهش حاضر به بررسی مضامین مربوط به اخلاق در میان آثار این عارف شاعرپیشه می پردازد و موارد گوناگون آن و نیز شیوه بیان آن ها را مورد تحلیل و ارزیابی قرار می دهد. مضامین و اوصاف پسندیده ای همچون شکرگزاری و ادای حق نعمت، راستی و صداقت، جوانمردی، استواری و ثبوت قدم، رازداری، فراگیری و کسب علم و دانش، آداب سخن گفتن، وفاداری، آداب میزبانی و تکریم مهمان، داشتن حیا، آداب خوردن، و... از جانب او مورد ستایش و توصیه قرارگرفته است ودرمقابل، صفات ناپسندی چون حسد، عیب جویی و عیب گویی، دلبستگی به مال دنیا، سخنان بیهوده گفتن، بخل و خسّت، سرقت ادبی، حرام خواری، حرص و آز، ریاکاری و... مورد نکوهش او قرارگرفته و از آن نهی شده است. جامی در بیان این مباحث، هدف غایی تربیت را تزکیه نفس و دوری از فساد برای نیل به کمالات عالی انسانی و درنهایت تقرّب به خدای یکتا می داند.