تجزیه پایداری توده های بومی گندم نان با استفاده از مدل ammi و ggebiplot

به منظور ارزیابی عملکرد و پایداری عملکرد 20 ژنوتیپ گندم نان، آزمایشی در سه سال متوالی(92-90) در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی کرمانشاه در دو سایت دیم و آبی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. بر اساس نتایج تجزیه واریانس مرکب صفات عملکرد دانه، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در متر مربع و وزن هزار دانه در سطح احتمال 1% اختلاف معنی داری را نشان دادند. با استفاده از مقایسه میانگین ، ژنوتیپ های 12g (wc-47403)و 19g (wc-4968) دارای عملکرد مطلوب در دو شرایط دیم و آبی بودند. تجزیه پایداری به روش ammi نشان داد که اثر اصلی محیط و اثر متقابل ژنوتیپ×محیط در سطح احتمال 1% اختلاف معنی داری دارند. از مجموع مربعات اثر متقابل ژنوتیپ×محیط، چهار مولفه اصلی اول اثر متقابل معنی دار شد و در مجموع 22/77% از تغییرات اثر متقابل ژنوتیپ×محیط با دو مولفه اول توجیه گردید. بر اساس بای پلات حاصل از ammi2 ژنوتیپ های 11g (wc-47359)، 18g (wc-47472)، 14g (wc-4611)، 13g (wc-47388)، 12g (wc-47403) دارای بیشترین سازگاری عمومی بودند. در بین این ژنوتیپ ها، دو ژنوتیپ 12g (wc-47403) و 18g (wc-47472) براساس شاخص asv (ارزش پایداری امی) و gsi (شاخص انتخاب ژنوتیپ) جزء ژنوتیپ های پایدار قرار گرفتند. با استفاده از تجزیه بای پلات gge، دو مولفه اول حاصل از اثراصلی ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ در محیط در مجموع 5/57 درصد از واریانس موجود در ساختار داده های حاصل از انحراف از اثر محیط را توجیه نمودند. مولفه اول 3/34% و مولفه دوم 2/23% از واریانس کل را تبیین کردند. براساس تجزیه gge ژنوتیپ های 12g (wc-47403) و 9g (پیشگام2) جزء ژنوتیپ های با پایداری بالا و عملکرد مطلوب معرفی شدند. همچنین ژنوتیپ های 12g (wc-47403)، 9g (پیشگام2)، 19g (wc-4968)، 18g (wc-47472) و 20g (wc-47528) به عنوان مواد ژنتیکی با پتانسیل مطلوب جهت معرفی در برنامه های اصلاحی مورد بررسی خواهند بود.