عوامل موثر بر پایداری نظام کشت گندم در شهرستان اردبیل

با افزایش جمعیت جهان دستیابی به امنیت غذایی پایدار جایگاه ویژه¬ای پیدا کرده است و به طبع آن افزایش متوسط عملکرد جهانی گندم سبب افزایش مصرف آفت¬کش¬ها، سموم، کود¬های شیمیایی و ماشین آلات کشاورزی شده است. استفاده از این نهاده¬ها با وجود موثر بودن در افزایش تولید، باعث آلوده¬سازی منابع اکولوژیکی می شود. از اینرو کشاورزی پایدار به عنوان کلید رهایی از مشکلات ایجاد شده مطرح شده است. با توجه به اهمیت کشاورزی در اقتصاد شهرستان اردبیل و اختصاص بیشترین سطح زیرکشت به محصول گندم از بین محصولات مختلف زراعی، پایدار کردن تولید و کشت این محصول ضرورت پیدا کرده است. لذا این تحقیق در سال زراعی92-1391 با هدف بررسی عوامل موثر بر پایداری نظام کشت گندم در شهرستان اردبیل، صورت پذیرفته است. جامعه آماری تحقیق شامل گندمکاران شهرستان اردبیل است که در 8 دهستان و 33 روستای شهرستان اردبیل به زراعت این محصول اقدام نموده¬اند. کل جامعه آماری 13728 نفر بوده که برای اجرای تحقیق تعداد 311 نمونه با استفاده از فرمول کوکران مشخص گردید. داده ها و اطلاعات مورد نیاز از طریق پیمایش میدانی و با طراحی و تکمیل پرسشنامه به روش نمونه گیری طبقه بندی تصادفی دو مرحله ای تکمیل گردید. محاسبه¬ی شاخص پایداری با استفاده از مقدار مصرف نهاده¬ها انجام گرفت و بررسی عوامل موثر بر پایداری نظام کشت گندم با برآورد مدل رگرسیونی خطی صورت پذیرفت. نتایج این رهیافت نشان داد که پایداری 9/29 درصد مزارع کمتر از میانگین و1/31 درصد آنها بالاتر از میانگین قرار دارد و در مجموع، مزارع کشاورزان در محدوده متوسط قرار دارند که در گندم آبی به سمت ناپایداری و در گندم دیم به سمت پایداری گرایش دارند. نتایج حاصل از مدل رگرسیونی چند متغیره، نشان داد که متغیرهای؛ دانش کشاورزی پایدار، میزان سابقه، نوع سیستم زراعی، نوع مالکیت، مشارکت اجتماعی، رضایت شغلی و بیمه کردن مزارع تأثیر مثبت و تعداد قطعات مزارع گندم و سطح زیرکشت مکانیزه اثر منفی و معنی¬داری بر پایداری عملیات کشاورزی کشت گندم دارند. بنابرابن توصیه می¬شود ضمن جلوگیری از قطعه قطعه کردن زمین¬های زراعی با آموزش¬های لازم دانش کشاورزی پایدار گندمکاران افزایش داده شود.