مساله انتخاب تأمین کننده پایدار و تخصیص توامان سفارش با رویکرد برنامه ریزی ریاضی چندسطحی

امروزه تمرکز بر موضوعات زیست محیطی و اجتماعی در زنجیره تأمین، اهمیت انتخاب تأمین کننده پایدار را دوچندان نموده است. با توجه به گستردگی زنجیره های تأمین فراقاره ای، توجه صرفا اقتصادی به اعضای زنجیره تأمین می تواند باعث مشکلات عدیده و حتی به خطر افتادن مزایای استفاده از آنها گردد که از نمونه های چنین مشکلاتی می توان به فاجعه رانا پلازا اشاره نمود. توسعه زنجیره های تأمین پایدار علاوه بر موفقیت های زنجیره تأمین در فضای کسب و کار می تواند به عنوان راهکار مناسبی برای توسعه پایدار به خصوص در کشور های درحال توسعه نیز مورد استفاده قرار گیرد. در این تحقیق محور های اصلی و فرعی پایداری در انتخاب تأمین کنندگان مورد بررسی قرار گرفته و بر اساس شاخص های پایداری روشی برای اندازه گیری عملکرد پایداری سازمان ها ارائه شده است که از این ابزار به عنوان یک زیرسیستم امتیازدهی در مدل سازی مساله انتخاب تأمین کننده و تخصیص سفارش استفاده شده است. در ادامه مساله انتخاب تأمین کنندگان و تخصیص سفارش بهینه به تأمین کنندگان بر اساس ارزیابی های انجام شده در سه سناریو و در قالب سه مساله، مدل سازی و حل شده است. در مساله اول، انتخاب تأمین کننده و تخصیص سفارش به صورت تک سطحی مدل سازی شده اند و اگر چه اهداف مختلف اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی زنجیره تأمین، اولویت های متفاوتی دارند ولی هدف گذاری ها در یک سطح انجام شده و هیچ نوع غلبه و یا رقابت بین هدف گذاری های زنجیره تأمین در نظر گرفته نشده است. برای مدل سازی این مساله از برنامه ریزی آرمانی استفاده شده و از روش تجزیه بندرز برای حل مساله بهره گرفته شده است. در مساله دوم، از برنامه ریزی دوسطحی بهره برداری شده و سیاستگذاری های اقتصادی و اجتماعی-زیست محیطی در دوسطح متفاوت و با در نظر گرفتن رقابت بین دو سطح مدل سازی شده است. در این مساله، مدل سازی به صورت هدف گذاری کلان زنجیره تأمین مدل سازی شده است و با توجه به خاصیت مساله، از روشی مبتنی بر سیمپلکس نلدر-مید به عنوان روشی هیورستیک برای حل مساله استفاده شده است. در مساله سوم نیز با استفاده از برنامه ریزی دوسطحی، جزییات برنامه ریزی در مدل سازی مساله مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به ویژگی های این مساله، از معادلات کروش کان تاکر در تبدیل مساله دوسطحی به یک مساله یک سطحی درجه دو استفاده شده است و با استفاده از تکنیک تجزیه بندرز روش مناسبی برای حل مساله درجه دوم بدست آمده پیشنهاد شده است. این پژوهش به جنبه های مختلف فرایند توامان انتخاب تأمین کننده و تخصیص سفارش پرداخته است و با طرح سناریو های مختلف در قالب مسایل گوناگون تلاش دارد تا طیف وسیعی از کاربرد های این مساله را پوشش دهد. مقایسه نتایج مثال های عددی روش های ارائه شده در مورد هر مساله با نتایج بدست آمده از روش های حل مرسوم، نشان می دهد که روش های حل ارائه شده در این پژوهش کارایی مناسبی در حل مسایل در زمان کوتاهتر دارند و به خوبی می توان از این روش ها در حل مسایل با اندازه بزرگ در زمان معقول استفاده نمود. نتایج این پژوهش در طراحی زنجیره های تأمین پایدار و در مواجه با شرایطی که سازمان به جز اهداف اقتصادی به دنبال تأمین اهداف زیست محیطی و اجتماعی در طراحی زنجیره تأمین خویش می باشد، به خوبی می تواند مورد استفاده قرار گیرد.