شاعرانگی در فرهنگ جبهه

موضوع این پژوهش بررسی و تحلیل شاعرانه های کتاب فرهنگ جبهه است؛ بدین معنی که نوشته های گوناگون مندرج در این کتاب شامل انواع گفتارها و نوشتارهای رایج در جبهه های جنگ تحمیلی ایران و عراق در طول دوران هشت ساله ی دفاع مقدّس از دیدگاه مباحث ادبی و ویژگی های شعری بررسی، و مصادیق گوناگون بیان شاعرانه در آنها شناسایی و معرّفی و تحلیل شده¬است. یکی از ویژگی های برجسته ی گفته ها و نوشته های متداول در میان رزمندگان اسلام در جبهه های جنگ، جنبه ی ادبی و شاعرانه ی آنهاست که در شعرها و دیگر گفتارهای کوتاه و بلند جدّی و طنزآمیز شامل نوحه ها و رجزها و شوخی ها و... نمود پیداکرده و نشان¬دهنده ی کارکرد ادبیّات خودجوش در جبهه ها و استفاده ی بجا و شایسته ی رزمندگان اسلام از ذوق ادبی برای ابراز عقاید، احساسات و عواطف، و حالات درونیشان و هم¬رزمانشان و گرایش ادبی آنان به هنگام گفتن و نوشتن است. این ویژگی نگارنده را بر آن داشت تا با هدف تحلیل ادبی کتاب فرهنگ¬نامه ی جبهه به بررسی تحقیقی موضوع بپردازد. در این پژوهش که به روش اَسنادی انجام¬گرفته، ابتدا مصادیق مطالب شاعرانه از کتاب مزبور استخراج گردیده، آن¬گاه پس از مباحث مقدّماتی و کلّی، بر پایه ی مباحث ادبی در فنّ بیان و بدیع و گاهی نیز علم معانی، مصادیق مزبور به شیوه ی تحلیلی ـ توصیفی مورد بررسی و ارزیابی و تحلیل قرارگرفته¬است. مهم ترین مباحث این پژوهش شامل معرّفی اشعار رایج در گفته ها و نوشته های رزمندگان اسلام و انواع صور خیال و آرایه های لفظی و معنوی در فرهنگ جبهه است. بررسی های نگارنده و مباحث این پژوهش نشان¬می دهد که در جبهه از ادبیّات و ذوق ادبی به¬ویژه شعر با هدف تلطیف محیط خشن نبرد و نیز تحریک عواطف مذهبی و احساسات حماسی به وفور و در بسیاری موارد به¬خوبی استفاده¬می شده و در اکثر این موارد غلبه با صبغه ی مذهبی است.