بررسی عناصر نگارگری ایرانی در تصویرسازی کتاب کودک

تصویر سازی به عنوان یک هنر در دوران معاصر دچار دگرگونی و تحول شده است به طوری که خوانش متن به همنشینی میان متن و تصویر و چگونگی روابط و ویژگی عناصر دیداری در تصویر سازی وابسته است. در تصویرگری دوران نوین کتاب در ایران، که عمدتاً از نخستین سالهای دهه چهل آغاز می شود، فراهم سازی کتاب برای کودکان، روند تازه و جدی پی می گیرد؛ تا به آنجا که دهه های چهل و پنجاه را می توان اوج شکوفایی تصویرگری نوین در کتابهای کودکان ایرانی دانست. در این میان تصویرگران نوگرایی چون علی اکبر صادقی، فرشید مثقالی، نورالدین زرین کلک، فیروزه گل محمدی و... (بین دهه های چهل تا نود) به منظور رسیدن به شاخصه های ناب نگارگری ایرانی ،آثار ماندگاری را در این زمینه خلق کردند. سوال این جاست که؛ تصویرسازان کتاب کودک به چه دلیل از عناصر بصری نگارگری در تصویرسازی کتاب کودک استفاده کرده اند؟ و از این بین کدام ویژگی نگارگری بیشتر مورد توجه آنها بوده است؟ آیا پیوند تصویرگری و نگارگری باعث رسیدن به تکنیکی مناسب در به کارگیری شیوه های سنتی تصویرگری ایران شده است؟ این پژوهش سعی دارد تا با ارائه اطلاعاتی منسجم و هدفمند در مورد عناصر دیداری نگارگری ایرانی، به بررسی و تحلیلی اجمالی از عناصر دیداری استفاده شده از نگارگری، در تصویر سازی کتاب های کودک دهه ی 40 تا 90 ایران بپردازد. بدین منظور، تصاویر نزدیک به 108 عنوان کتاب از دو ناشر معتبر در حوزه ی کودک و نوجوان؛ «کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان» و « شباویز»، انتخاب شده اند. در گزینش این کتاب ها سعی بر این بوده است تا وجه غالب تصویرگری آنها متناسب با عناصر دیداری نگارگری ایرانی باشد. آنچه مشخص است؛ استفاده از عناصردیداری نگارگری در تصویر سازی کتاب ها، بیشتر به منظور زیباسازی و تزیین کتاب و توجه به عناصر و نقش مایه های تزیینی و رنگ گذاری به شیوه نگارگری بوده است تا انتقال مفهوم و کمک به روایت داستان . در برخی کتاب ها نیز بیشتر توجه شان به؛ استفاده از عدم رعایت عمق نمایی بوده است و از شیوه ی روایت داستان در یک نگاره و توجه به همزمانی در نمایش رویدادها، مکان و زاویه ی دید غافل بوده اند. تحقیق حاضر با بهره گیری از روش های توصیفی ، تحلیلی ، تاریخی و تطبیقی صورت پذیرفته و تصاویر مربوطه نیز با کپی برداری از منابع کتابخانه ای صورت گرفته است. کلید واژه ها: تصویرسازی، نگارگری، عناصر دیداری، کتاب کودک.