بررسی زون اسکارنی آهن چشمقان-آوان، شمالغرب ورزقان، استان آذربایجان

زون اسکارنی چشمقان-آوان در 59 کیلومتری شمال غربی ورزقان، استان آذربایجان شرقی واقع شده است. این اسکارن از نوع کلسیک می باشد و متشکل از یک زون اگزواسکارن به ضخامت 20 متر و اندواسکارنی به ضخامت 1 متر می باشد. یک زون کائولینیزه نیز به ضخامت حدود 20 متر ما بین زون اگزواسکارن و توده نفوذی گرانودیوریتی قولان قرار گرفته است. اگزواسکارن به تدریج وارد زون مرمر می شود. فرایندهای اسکارنی شدن به دو مرحله اصلی 1) پیشرونده و 2) پسرونده تقسیم می شود. مرحله پیشرونده به دو زیر مرحله تقسیم می شود، الف) متامورفیک – بای متاسوماتیک و ب) متاسوماتیک. زیرمرحله اول همزمان با جایگیری توده نفوذی قولان باعث دگرگونی ایزو کمیکال و آلتراسیون بای متاسوماتیک در داخل سنگهای درونگیر کربناته ناخالص شده و به گسترش نسبی ضخامت زون مرمریزه منتهی شده است. زیرمرحله بعدی در طی تبلور توده نفوذی، تکامل فاز سیال هیدروترمال و آلتراسیون متاسوماتیک گسترده را فراهم آورده و از اینرو سبب تشکیل زون اسکارنی در کنتاکت توده نفوذی شده است. در طول این مرحله یک سری از کانیهای کالک سیلیکاته بی آب مثل گارنت و پیروکسن به ترتیب در محدوده دمایی بین 550c تا 420 و فوگاسیته اکسیژن 10-25 تا 10-22 تشکیل یافته اند. در طول مرحله پسرونده شرایط فیزیکوشیمیایی تغییر می یابد و این مرحله با کاهش دما(420c) و افزایش ƒs2 همراه می باشد. در این مرحله کانیهای کالک سیلیکاته بی آبی که از قبل تشکیل شده بودند، به کانیهای اپیدوت، ترمولیت – اکتینولیت، کوارتز، کلریت، مگنتیت، هماتیت، پیریت، کالکوپیریت و کلسیت دگرسان می شوند. مطالعات تغییر جرم نشان میدهد که sio2، fe2o3 و cu از طریق توده نفوذی وارد سیستم اسکارنی شده و cao تهی شده است. در مقایسه ای که بین اسکارن چشمقان – آوان و برخی از کانسارهای اسکارنی مشابه در سطح کشور و سایر نقاط دنیا انجام گرفته، مشخص شده است که کانساراسکارن چشمقان – آوان از نظر خصوصیات زمین شناسی شباهت های زیادی به اسکارن پهناور در منطقه آذربایجان دارد.