ارتباط زیست توده تک درختان جنگلی با برخی ویژگی های فیزیکی و ماده آلی خاک در یک گرادیان ارتفاعی (مطالعه موردی: جنگل شصت کلاته)

امروزه برآورد زیست توده، کاربردهای تحقیقاتی و اجرایی بسیاری در علوم جنگل دارد. تخمین زیست-توده به عنوان یک شاخص مهم (مانند موجودی حجمی یا درصد تاج پوشش) در ارزیابی توان اکولوژیک رویشگاه کاربرد دارد. زیست¬توده جنگل نشان¬دهنده، ذخیره کربن درختان است که علاوه بر اهمیت در مسئله گرمایش زمین و تغییر اقلیم، به عنوان شاخصی برای تشخیص حاصلخیزی رویشگاه استفاده می شود و نقش کلیدی در مدیریت پایدار جنگل دارد. در این تحقیق، رابطه زیست¬توده تک درختان با برخی ویژگی های فیزیکی و ماده آلی خاک بررسی گردید. به این منظور از اطلاعات زیست¬توده 54 درخت قطع شده از چهار گونه راش، ممرز، انجیلی و خرمندی استفاده شد. نمونه گیری از خاک مجاور کنده درختان قطع شده از دو عمق سطحی 0-10 و عمق 10-30 سانتیمتری انجام شد. سپس در آزمایشگاه خصوصیات فیزیکی و ماده آلی خاک شامل بافت، رطوبت وزنی، پایداری خاکدانه، نفوذپذیری خاک، وزن مخصوص ظاهری و ماده آلی با روش های استاندارد تعیین شدند. با توجه به آنکه پارسل های مورد مطالعه در محدوده ارتفاعی 400 تا 800 متر بودند، منطقه تحقیق به چهار طبقه ارتفاعی تقسیم شد. با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون میزان همبستگی خصوصیات فیزیکی خاک و زیست توده تک درختان تعیین شد و به کمک رگرسیون چندگانه و غیرخطی بهترین مدل هایی که رابطه زیست توده تک درختان و خصوصیات خاک را تعیین نمود، مورد بررسی قرار گرفت. در نهایت با استفاده از روش تجزیه علیت روابط مستقیم و غیرمستقیم زیست¬توده درختان با خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک بررسی شد. نتایج نشان داد خصوصیات فیزیکی خاک به ویژه پایداری خاکدانه با زیست¬توده بخش های مختلف درختان بیشترین میزان همبستگی در سطح احتمال 99 درصد را دارد. نتایج مدل رگرسیون خطی چندگانه برای وزن مخصوص ظاهری، ماده آلی عمقی و درصد شن سطحی با ضریب تبیین 83 درصد و مقدار اریب 0.03 درصد به عنوان بهترین پیش بینی کننده زیست¬توده تاج راش معرفی نمود. با توجه به اهمیت تنه در زیست¬توده کل درختان، بهترین متغیر پیش¬بینی کننده زیست¬توده تنه با استفاده از رگرسیون خطی گام به گام، پایداری خاکدانه با ضریب تبیین 39 درصد، مجذور میانگین مربعات ریشه 80 درصد و اریب 37- درصد برآورد شد. نتایج تجزیه علیت نشان داد که وزن مخصوص ظاهری متغییر فیزیکی است که بیشترین تأثیر مستقیم را بر زیست¬توده کل راش دارد. در نهایت مشخص شد که شاخص زیست¬توده به حجم و زیست¬توده به رویه¬زمینی برای گونه راش با افزایش گرادیان ارتفاعی افزایش می یابد.