تحلیل و بررسی صور خیال در "کتاب الایمان" صحیح مسلم نیشابوری

صور خیال یا به عبارت دیگر، أسالیب بیان بخشی از علوم بلاغت به شمار میرود که به گوینده این توانائی را میبخشد تا آنچه در ذهن دارد و یا با تکیه بر خیالش تصور میکند، با راهکارهای مختلف بیانی که هر یک دارای تأثیر، زیبای و جذابیت خاص خود است؛ ارائه دهد. استفاده از صورخیال توسط شاعران، ادیبان و هنرمندان امری غیرقابل انکار است و وقتی آثار این افراد را میخوانیم، میبینیم که این افراد برای بیان تجارب شخصی و عواطف گوناگون خود از أسالیبی زیبا و شگفتانگیز و از تعابیری جذاب و هنرمندانه که همان صورخیال بوده و در تشبیه، مجاز، استعاره و کنایه نمود پیدا میکند؛ استفاده فراوانی کرده اند.پیامبر اکرم (ص) که فصیحترین فرد از میان قوم عرب بوده و کلام ایشان در اوج قله رفیع بیان قرار دارد، توانستهاند برای بیان مقاصد و مفاهیم مورد نظر خویش بسیار عالمانه و هنرمندانه از صورخیال استفاده کنند تا جائی که در لابهلای احادیث و سخنان گهربار ایشان بسیار به تشبیههای زیبا، استعارههای عالی، مجازهای در حد حقیقت و کنایههای عمیق و پرمعنا برخورد میکنیم و همین امر سبب شده است، بلیغانی همچون جاحظ در کتاب «البیان و التبیین» و رافعی در «البلاغه النبویّه» و بسیاری از علماء دیگر در زمینهبررسی فصاحت و بلاغت پیامبر مطالب گرانبهای ارائه دهند. کتاب صحیح مسلم یکی از مهمترین کتاب هایی است که دربرگیرنده ی احادیث پیامبر گرامی است. پیامبر اکرم در این کتاب تمامی صور خیال را به خوبی به کار گرفته است. البته میزان استفاده پیامبر از هر کدام از صورخیال در «کتاب الإیمان» صحیح مسلم در یک سطح نیست بلکه دارای تفاوتهای قابل توجهی است بدین معنا که ایشان برای بیان اهداف و مقاصد خویش در درجه اول بیشتر از صورت بیانی تشبیه استفاده کرده اند؛ تشبیه هایی که محسوس کننده امور معقول بوده و باعث روشن شدن پیام و مقاصد سخن این بزرگوار می شوند. بعد از تشبیه استفاده پیامبر از استعارهی مکنیه و مصرّحه زیبا و دلگیر فراوان می باشد؛ استعاره هایی که سبب جان بخشیدن به مفاهیم شده و هر چه بیشتر مفاهیم والای معنوی را جلو چشمان مخاطب حسی و زیبا ترسیم می نماید. بعد از استعاره، مجاز مرسل در مرتبه ی سوم قرار گرفته است مجازهایی که به حقیقت نزدیک تر بوده و درک و فهم آنها سبب زیبا شدن چندین برابر کلام گوهربار پیامبر گرامی می شود و نهایتاً کنایه در کلام ایشان مورد استفاده قرار گرفته است و همگی این صور در کنار هم توانستهاند کلام ایشان را پربار و پرمعنا و زیبا و گرانبها و همچنین جذاب و ستودنی نموده تا جائیکه بررسی و توجه به آثار ایشان و بخصوص مطالعه اسالیب بیان در کلام ایشان، میزان موفقیت پیامبر و قدرت و جایگاه او را در میان دیگر بلیغان وگویندهگان نشان میدهد. این پژوهش به مطالعه و بررسی صورخیال در «کتابالایمان» صحیح مسلم که یکی از کتابهای معتبر حدیث است و دربرگیرندهی بسیاری از احادیث پیامبر بوده میپردازد و تمامی صورخیال را در این بخش از کتاب به صورت مستقل مورد مطالعه و بررسی قرار میدهد.