بررسی تأثیر سطح ریسک بر تقاضای پوشش بیمه و امکان وجود انتخاب مساعد در بازار بیمه بدنه اتومبیل (مطالعه موردی شهر اصفهان)

با بازاندیشی در فرض وجود اطلاعات کامل در ادبیات اقتصادی، بررسی مسائل مربوط به اطلاعات نامتقارن در بازار ها به عنوان یکی از مطالعات حوزه اقتصاد مطرح شد. از جمله این مسائل، وقوع پدیده انتخاب نامساعد است که بر اساس آن در صورت حاکمیت شرایط اطلاعات نامتقارن در یک بازار کالای بد، کالای خوب را از میدان خارج می کند. در نظریه سنتی تقاضا تحت اطلاعات نامتقارن به طور کلی حکم می شود که در بازار بیمه به علت وجود اطلاعات نامتقارن همواره پدیده انتخاب نامساعد رخ می دهد. نظریه انتخاب نامساعد از فعالیت های محتاطانه افراد برای جلوگیری از خطر، صرف نظر کرده و رابطه مستقیمی را بین سطح ریسک افراد و میزان تقاضای آن ها برای خرید پوشش بیمه در نظر می گیرد. اما شماری از مطالعات تجربی در سال های اخیر به جای نظریه انتخاب نامساعد، پدیده دیگری را به نام انتخاب مساعد معرفی کرده اند. نظریه انتخاب مساعد بیان می کند که میزان تقاضای بیمه متأثر از درجه ریسک گریزی افراد بوده و ارتباط معکوس بین سطح ریسک بیمه گزاران و تقاضای آن ها از پوشش بیمه وجود دارد. این مطالعات با توجه به عواملی که بر میزان ریسک بیمه گزاران اثرگذار هستند مانند عوامل محیطی، فرهنگی، اقتصادی، دوره زمانی و ویژگی های شخصیتی افراد بر تقاضای آن ها از پوشش بیمه، به این نتیجه رسیده اند که افراد کم ریسک تقاضای بیشتری از بیمه در مقایسه با افراد پرریسک داشته اند که این امر منجر به وقوع انتخاب مساعد در بازار بیمه می شود. در واقع پدیده انتخاب مساعد بر این ادعا است که در شرایط حاکمیت اطلاعات نامتقارن، رخداد انتخاب نامساعد قاعده نیست، بلکه به منظور تعیین وقوع انتخاب مساعد یا نامساعد، هر بازار باید به طور جداگانه مورد بررسی قرار گیرد. با چنین رویکردی پژوهش حاضر نیز با مورد تردید قرار دادن فرض نظریه انتخاب نامساعد کلاسیک، مبنی بر این که هرچه میزان ریسک بیمه گزار بیشتر باشد مقدار تقاضای وی از بیمه نیز بیشتر خواهد بود، می کوشد اثر ریسک را بر تقاضا در بازار بیمه بدنه اتومبیل بررسی و به دنبال آن وجود یا عدم وجود پدیده انتخاب مساعد را در این بازار مشخص نماید. این مسئله با مطالعه ای میدانی و به کمک پخش و جمع آوری پرسشنامه در سطح شهر اصفهان و با استفاده از مدل لجستیک مورد بررسی قرار گرفته است. در پژوهش حاضر داده ها از افراد با سطوح ریسک پذیری مختلف جمع آوری، از متغیرهای بیان کننده میزان ریسک افراد استفاده و تأثیر این متغیرها بر تقاضای بیمه بدنه توسط افراد تحلیل گردید. سپس نتیجه گیری شد که انتخاب مساعد در بازار بیمه بدنه اتومبیل وجود دارد. در واقع از آن جا که افراد با سطح ریسک پایین تر نسبت به افراد با سطح ریسک بالاتر تقاضای بیشتری برای پوشش اختیاری بیمه بدنه اتومبیل داشته اند، فرضیه وجود پدیده انتخاب مساعد در این بازار تأیید شده است.