ارزیابی عملکرد پوشش های مختلف زهکش های زیرزمینی تحت شرایط اراضی شالیزاری

پوشش ها وظیفه بهبود آبگذری اطراف لوله را دارند و به عنوان مانعی تراوش پذیر، از ورود بیش از حد ذرات خاک به داخل لوله های زهکش جلوگیری می کنند. در این پژوهش عملکرد پوشش های آلی (پوسته برنج)، معدنی و ترکیب پوشش آلی (پوسته برنج) و معدنی بر روند تغییرات هیدرولیکی و شیمیایی زه آب زهکش مورد بررسی قرار گرفت. در این راستا مدل فیزیکی زهکش شامل لوله زهکش به قطر 10 سانتی متر نصب و پوشش های مورد نظر در ترانشه ای در اطراف لوله زهکش کارگذاری شدند. به منظور شبیه سازی شرایط حاکم بر اراضی شالیزاری مدل فیزیکی توسط خاک جمع آوری شده از اراضی شالیزاری دارای بافت لوم سیلتی پر و ارتفاع 5 سانتی متر آب آبیاری بر روی سطح خاک برقرار شد. آزمایش تحت جریان طولانی مدت و به مدت 500 ساعت انجام و پارامترهای دبی، هدایت الکتریکی، نسبت جذب سدیم، اسیدیته زه آب خروجی و کل جامدات معلق و آهن کل زه آب از زهکش بررسی شدند. این آزمایش در دو کیفیت آب (7/0 و 9/1 دسی زیمنس) صورت گرفت. تیمارهای پوشش دور زهکش مورد آزمایش شامل پوسته برنج (h)، شن و ماسه (g)، ترکیب 80 درصد پوسته برنج و 20 درصد شن و ماسه (h80g20)، ترکیب 60 درصد پوسته برنج و 40 درصد شن و ماسه (h60g40)، ترکیب 40 درصد پوسته برنج و 60 درصد شن و ماسه (h40g60)، ترکیب 20 درصد پوسته برنج و 80 درصد شن و ماسه (h20g80)، و بدون پوشش (b) به عنوان شاهد بود. جهت بررسی اثر ضخامت در پوشش سه ضخامت 7، 10 و 15 سانتیمتر را در ترانشه های اطراف لوله کارگذاری شدند. در ضخامت 10 سانتی متر نیز اثر کیفیت آب بر پوشش مورد بررسی قرار گرفت. نتایج پژوهش نشان داد که کاربرد پوشش باعث افزایش چشم گیر دبی خروجی از زهکش نسبت به تیمار بدون پوشش بود و با افزایش ضخامت پوشش میانگین دبی خروجی از زهکش در تمام پوشش ها افزایش نشان داد. در ضخامت 7 و 10 سانتی متر در پوشش پوسته برنج و پوشش هایی که پوسته برنج نسبت به شن و ماسه غالب بود، میانگین دبی خروجی زه آب بیش تری مشاهده شد. در صورتی که در ضخامت 15 سانتی متر در پوشش هایی که شن و ماسه در آن غالب بود، میانگین دبی خروجی بیش تری داشتند. همچنین میانگین دبی در تمام تیمارهای غیرشور به غیر از تیمار شاهد بیش تر از تیمارهای شور بود. با بررسی روند sar زه آب خروجی مشاهده شد که در تمام پوشش ها دارای روند صعودی نسبت به زمان بود و سدیم عامل مهم تری در افزایش sar زه آب نسبت به مجموع کلسیم و منیزیم بود. با افزایش ضخامت پوشش میانگین شوری زه آب کاهش نشان داد که روند کاهش شوری مشابه با روند دبی بود به گونه ای که در ضخامت 7 و 10 سانتی متر پوشش آلی و در ضخامت 15 سانتی متر پوشش معدنی کارایی بهتری در کاهش شوری نشان داد. اسیدیته زه آب در تیمارها دربازه 6 تا 8 نوسان داشت.