عوامل اجتماعی موثر بر میزان سلامت اجتماعی جوانان شهر یزد

موضوع سلامتی از بدو پیدایش بشر و در قرون و اعصار متمادی مطرح بوده است. اما هرگاه از آن سخنی به میان آمده عموماً بعد جسمی آن مدّنظر قرار گرفته و کمتر به سایر ابعاد سلامتی به خصوص بعد اجتماعی آن توجه شده است. الگوی کلیت سلامتی ترکیبی از همه ی عوامل اجتماعی ،اقتصادی ،سیاسی،زیست محیطی و... را شناسایی می کند. بر طبق این دیدگاه عوامل متعددی در تعیین سلامتی فرد دخالت دارد و سلامتی حالتی فراتر از تعادل کامل اعمال بدن به شمار می رود .سازمان بهداشت جهانی درسال 1948 در ژنو تعریفی را از سلامتی ارائه داده است که هنوز هم می تواند در نظریه های مربوط به سلامت با الگوهای کلیت از آن نام برد ، به این صورت که"سلامت عبارت است از رفاه کامل جسمی ، روانی و اجتماعی و نه تنها بیمار یا معلول نبودن". دراین تعریف برای اولین بار درجهان ، سلامت اجتماعی درکنار سلامت روانی و فیزیکی قرار گرفته است. درتعریف سازمان بهداشت جهانی سلامت کامل به معنای توانایی داشتن یک زندگی مولدازجهت اقتصادی واجتماعی است.سلامت اجتماعی به عنوان یکی از ابعاد سلامتی انسان نقش مهمی در تعادل زندگی اجتماعی هر انسان دارد و پوشش فراگیر آن در سطح جامعه می تواند موجب توسعه ی اجتماعی شودو هدف این پژوهش کسب شناخت عوامل اجتماعی موثر بر میزان سلامت اجتماعی جوانان شهر یزد می باشد. فرضیه های تحقیق : 1. بین میزان پایگاه اجتماعی-اقتصادی ومیزان سلامت اجتماعی جوانان شهر یزد رابطه وجود دارد. 2. بین میزان تحصیلات و میزان سلامت اجتماعی جوانان شهر یزد رابطه وجود دارد. 3. بین نوع شغل و میزان سلامت اجتماعی جوانان شهر یزد رابطه وجود دارد. 4. بین میزان حمایت اجتماعی و میزان سلامت اجتماعی جوانان شهر یزد رابطه وجود دارد. چارچوب نظری این تحقیق به گونه ای ترکیبی انتخاب شده است و سعی بر در نظرگرفتن نظریاتی است که بر سطوح و جنبه های مختلف هر یک از متغیرهای مستقل و رابطه آنها با متغیر وابسته ی سلامت اجتماعی تاکید داشته اند. در رابطه با متغیر وابسته تحقیق یعنی سلامت اجتماعی نظریه های کییز و کنت نول در نظر گرفته شده اند. بر طبق نظر کییز، آنچه که در ادبیات سلامت اجتماعی مفقود شده است، تشخیص این مطلب است که اشخاص ممکن است کیفیت زندگی خود و کارکردهای شخصی خود را در برابر ملاک های اجتماعی ارزیابی کنند. کییز معتقد است که سلامت اجتماعی شامل عناصر متعددی است که این عناصر در کنار یکدیگر نشان می دهند که چگونه و در چه درجه ای، افراد در زندگی اجتماعی خود، خوب عمل می کنند. مثلاً به عنوان همسایه، همکار و همشهری. تحت تأثیر مدل سلامت، کییز 5 بعد و شاخص اساسی، برای سلامت اجتماعی پیشنهاد کرده است که عبارتند از: شکوفایی اجتماعی، همبستگی(انطباق) اجتماعی، پذیرش اجتماعی، مشارکت اجتماعی، انسجام اجتماعی. همچنین از دیدگاه کنت نول سلامت دوبعد توانایی های جسمانی و توانایی های اجتماعی را در برمی گیرد. در رابطه با پایگاه اجتماعی-اقتصادی گیدنز استدلال می کند که دارایی، آموزش یا مهارت و نیروی کار یدی بنیان اصلی ساختار طبقاتی سه گانه در تمام جوامع سرمایه داری است. ساختار طبقاتی سه گانه شامل: طبقات بالایی که بر دارایی کنترل دارند- طبقه میانی که دارایی نسبتاً زیادی ندارند ولی دارای تحصیلات ویژه و مهارت های بالایی هستند و می توانند آن را در بازار مبادله کنند- و طبقه پایینی یا کارگری که فقط نیروی کار یدی خود را می فروشند. البته گیدنز اشاره می کند که نمی توان مرزهای مشخصی را میان طبقات ترسیم کرد. این امر بدین دلیل است که برخی گروه بندی ها مانند پزشکان مستقل و افراد حرفه ای تحصیل کرده تمایل دارند از مرزهای طبقاتی عبور کنند. بنابراین گیدنز توصیه می کند که ساختارهای طبقاتی را پدیده ای متغیر بدانیم که به طور معمول متشکل از سه طبقه است(گرپ، 1373: 205-206). در رابطه با میزان تحصیلات و نوع شغل رز و وو مطرح می کنند که افراد تحصیل کرده درمقایسه باافراد کم سواد از لحاظ سلامتی روحی وروانی در وضعیت بهتری قرار می گیرند و دلیل اینکه چرا تحصیلات با سلامتی جسمی-روانی رابطه تنگاتنگی دارد را د رسه مقوله مطرح می کنند:1- شرایط اقتصادی و کاری 2- منابع روانی،اجتماعی 3- سبک های زندگی سالم وبهداشت. براساس مقوله اول افراد تحصیلکرده کمتر احتمال داردکه بیکار بمانندوبه احتمال زیاد در شغل های تمام وقت با درامد بالا مشغول به کار می شوند.مبتنی بر مقوله دوم ، افراد تحصیلکرده از منابع روانی-اجتماعی متعددی از قبیل احساس بالایی از خود کنترلی وحمایت اجتماعی وهم چنین منابع اقتصادی بهره مند می شوند.ودرنهایتابراساس مقوله سوم،تحصلکرده هاسبک های زندگی سالم تررادرپیش می گیرند.به عبارت دیگرافراد تحصیلکرده درمقایسه با بقیه،درمصرف مشروبات الکلی افراط نمی کنند،کمتر سیگار می کشند،بیشتر تمرین می کنندومراقبت های بهداشتی رارعایت می کنند وهمه این موارد سطح تحصیلات جسمی وروانی فرد را ارتقا می بخشد(خیراله پور،85:1383به نقل ازross&va ،1995) . در بحث حمایت اجتماعی نیز از تئوری هاوس که حمایت اجتماعی را دارای سه بعد حمایت ابزاری، عاطفی واطلاعاتی تقسیم کرده است استفاده می شود. حمایت عاطفی، شامل عشق ومحبت وهمدلی است. حمایت اطلاعاتی یعنی انتقال اطلاعات یا راهکارها برای سازگاری ومقابله با مسائل ومشکلاتی که فرد با آن مواجه شده است. حمایت ابزاری، اشاره به انواع کمک-ها ومساعدت های محسوس دارد مثل وام دادن یا قرض گرفتن از کسی. روش این تحقیق پیمایشی و از نوع توصیفی- تبیینی است. داده های حاصل از پژوهش با توجه به تفاوت های موجود در بین آزمودنی ها مقایسه خواهد شد.جامعه آماری تمامی جوانان 18 تا 29 سال شهر یزد که در شهر یزد ساکن می باشند.روش نمونه گیری در این تحقیق روش احتمالی بوده و از نوع نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای می باشد به این ترتیب که ابتدا کل شهر یزد را به لحاظ پایگاه اجتماعی اقتصادی شهروندان به 3 منطقه تقسیم خواهد شد. سپس از هر منطقه 5 میدان انتخاب می شود، و در هر میدان 26 نمونه بطور در دسترس انتخاب خواهد شد. میزان حجم نمونه بر اساس آمار جوانان 18 تا 29 سال شهر یزد ( 156895 نفر ) که در درگاه سازمان آمار موجود می باشد و با استفاده از فرمول کوکران محاسبه شد وتعداد 383 نفر می باشد. . برای جمع آوری داده ها از ابزار پرسشنامه استفاده شده و برای تحلیل داده ها از تکنیکهای آماری توصیفی و تحلیلی استفاده شده است. نتایج تحقیق بدین صورت بوده است که: بین متغیرهای مستقل پایگاه اجتماعی – اقتصادی، میزان برخورداری از حمایت اجتماعی، تحصیلات با متغیر وابسته سلامت اجتماعی رابطه معناداری وجود دارد.همانطور که بیان شد سلامت اجتماعی جوانان شهر یزد بالای 80 درصد سلامت متوسط به بالا را دارا هستند و نتایج نشان داد که در بین عوامل اجتماعی مطرح شده بین حمایت اجتماعی(حمایت عاطفی، اطلاعاتی،ابزاری) و پایگاه اجتماعی - اقتصادی و میران تحصیلات با میزان سلامت اجتماعی جوانان شهر یزد رابطه وجود دارد. و باید به این عوامل در راستای ارتقا سلامت اجتماعی بیش از پیش توجه نمود.