تحلیل ساختار و محتوای دیوان ملا عبدالرزاق لاهیجی

بررسی ساختاری به بررسی قالب بیرونی اثر ادبی می پردازد، در بررسی قالب بیرونی متن متغیرهایی مانند قالب ادبی، ساختار آوایی، بلاغت متن شامل بیان، بدیع لفظی و معنوی، ساختار نحوی، ویژگی‎های سبکی و سایر اجزای متن مورد توجه قرار می گیرد. در تحلیل محتوا نیز مضامین شعری بررسی می شود. عبدالرزاق لاهیجی معروف به فیاض لاهیجی از دانشمندان قرن یازدهم هجری است. او فیلسوف و حکیمی بزرگ در میان اهل فلسفه و کلام است اما چهره‎ی ادبی او مورد توجه کمتری قرار گرفته است. در این پژوهش سعی شده چهره‏ی ادبی این حکیم بزرگ معرفی شود. دیوان اشعار عبدالرزاق شامل: قصیده، غزل، رباعی، مثنوی، ترکیب‎بند و ترجیع بند است. عبدالرزاق شاعری غزل سراست و بیش تر اشعارش را در این قالب سروده است؛ به همین دلیل در این پژوهش به غزلیات او پرداخته شد. به دلیل حجم بالای غزلیات و گستردگی کار، 300 غزل اول دیوان او انتخاب شد و صنایع بدیعی، صور خیال، سبک و ویژگی‎های زبانی آن مورد بررسی قرار گرفت و نقش این عناصر در انتقال مفاهیم مورد نظر شاعر در قسمت‎های برگزیده‎ی دیوان بررسی شده است؛ همچنین به محتوا و مضامین شعری نیز پرداخته شد تا دیدی کلی از ساختار غزل‎های او ارائه شود. عبدالرزاق بیش تر از اصطلاحات و رموز عرفانی در کنار استعاره و تشبیه برای انتقال مفاهیم مورد نظر خود استفاده کرده است. واژگان کلیدی: عبدالرزاق لاهیجی، غزل فارسی، ساختار، محتوا، سبک هندی