برآورد میزان تولید و ارزش اقتصادی میوه زالزالک گونه crataegus aronia در ذخیره گاه جنگلی چهار طاق

یکی از روش های حفظ و احیای منابع جنگلی، دستیابی و معرفی توان جنگل ها در زمینه های تولیدی، بخصوص محصولات فرعی است. اهمیت و ارزشی که محصولات غیرچوبی در تهیه غذا، دارو، مواد بهداشتی و صنعتی دارند موجب شده است که سالانه مقادیر زیادی از محصولات غیرچوبی از جنگل ها تهیه شده و به بازارهای محلی، ملی و بین المللی وارد شود و از این طریق درآمد قابل توجهی عاید ساکنان منطقه گردد. از این رو شناسایی و اندازه گیری کمی محصولات غیر چوبی جزء اولویت های تحقیقاتی می باشد. در میان گونه های درختی و درختچه ای زاگرس، زالزالک به دلیل خصوصیات ویژه به خصوص در زمینه تولید میوه از اهمیت بالایی برخوردار است. آگاهی از میزان تولید میوه زالزالک و توان جنگل های منطقه در گام نخست اطلاعات مورد نیاز را در جهت برنامه ریزی دقیق و اصولی در اختیار متولیان امر قرار می دهد. هدف از این تحقیق جمع آوری اطلاعات آماری لازم به منظور برآورد میزان تولید میوه crataegus aronia (l.) bosc. 1825 در ذخیره گاه جنگلی چهارطاق منطقه اردل واقع در استان چهارمحال و بختیاری و در نهایت ارزش اقتصادی آن است. در این مطالعه برای برآورد میزان تولید سالانه، از روش نمونه برداری انتخابی استفاده شد. برای این منظور 30 قطعه نمونه 15 آری دایره ای شکل به صورت انتخابی اجرا و پارامترهای سرپای درخت (ارتفاع، قطر بزرگ و کوچک تاج و قطر برابر سینه) به منظور ارزیابی میزان همبستگی و برقراری رابطه با میزان تولید میوه اندازه گیری گردید. در هریک از قطعات نمونه ابتدا مرکز پلات مشخص و سپس جهت و شیب هر پلات نیز با استفاده از قطب نما و شیب سنج سونتو تعیین شد، سپس محل دقیق استقرار پایه موجود در مرکز پلات و تک تک پایه های گونه مدنظر در پلات (مختصات x و y) و همچنین ارتفاع از سطح دریا در مرکز و در محل تک تک پایه های گونه مدنظر با استفاده از gps ثبت و اطلاعات بدست آمده به صورت یک لایه نقطه ای در محیط gis وارد گردید. برای مقایسه بین تولید میوه در جهت های مختلف جغرافیایی از تجزیه واریانس یک طرفه درقالب طرح بلوک های کاملا تصادفی استفاده شد. از آنجا که نتایج آزمون لون (leven) بیانگر عدم همگنی واریانس ها بود، از آزمون گیمز هاول (games-howell) برای مقایسات چندگانه میانگین ها استفاده شد. طبق نتایج بدست آمده مشخص شد که بین متغیرهای (ارتفاع، قطر برابر سینه، سطح تاج پوشش و وزن میوه) در سطح اطمینان 95 درصد در جهت های مختلف جغرافیای اختلاف آماری معنی داری وجود ندارد. پس از بررسی همبستگی بین متغیرهای مورد مطالعه مشخص شد که وزن میوه با سطح تاج پوشش، قطر برابر سینه و ارتفاع درخت در سطح 99 درصد دارای همبستگی معنی داری می باشد. سپس ارتباط تولید میوه با جهت های جغرافیایی مختلف و در مرحله بعد، مدل مناسب برای برآورد میزان میوه تولیدی برازش شد. در این بررسی میانگین کل وزن میوه تولیدی در هکتار 84/13 کیلوگرم و کل میوه تولید شده در 50 هکتار از منطقه مورد مطالعه 78/691 کیلوگرم می باشد. بر این اساس مقدار میوه تولید شده در کل سطح ذخیره گاه (400 هکتار) 24/5534 کیلوگرم پیش بینی می شود. طی این بررسی ارزش اقتصادی هر کیلو زالزالک تازه چیده شده برابر با 35500 ریال و زالزلک فرآوری شده 47500 ریال برآورد شد. در نهایت چنین می توان گفت که 78/691 کیلوگرم میوه تازه چیده شده در 50 هکتار از منطقه مورد مطالعه دارای ارزش اقتصادی برابر با 24558190 ریال می باشد.