تحلیل تطبیقی کارکرد مناره ها در ایران

مناره های ایرانی در طول تاریخ کارکردهای مختلفی داشته و از دوران پیش از اسلام تا به امروزه چه به صورت بنایی مستقل و چه در کنار دیگر بناها، در شکل ها و اندازه های گوناگون به کار رفته اند. در این پژوهش قصد داشتیم به مطالعه ی علت تغییر کارکرد مناره ها بپردازیم. به این منظور بازه ی زمانی صدر اسلام تا زمان حال را در نظر گرفتیم و با تقسیم کردن آن به شش دوره، با کمک مطالعه ی تطبیقی و انتخاب گزینشی سه نمونه موردی از هر دوره، کارکرد مناره ها را بررسی کردیم. پژوهش پیش رو تحقیقی کیفی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی است. عمده مطالب به دست آمده از طریق کتابخانه ای و تنها بخش کوچکی از یافته ها که مربوط به کارکرد مناره های معاصر بوده، از طریق میدانی جمع آوری شده است. پس از جمع آوری اطلاعات و مطالعه ی انواع کارکردهای نمونه ها، با مد نظر قرار دادن ویژگی استمرار در معماری ایرانی و مفهوم کارکرد، به نتیجهگیری پرداختیم. مطالعات انجام شده نشان می دهد که اگر مناره را به عنوان جزئی از یک کل، یعنی معماری ایرانی در نظر بگیریم، آن گاه می توان گفت که در سطحی دیگر، معماری خود به عنوان یکی از دستاوردهای فرهنگی جامعه و برای آن به عنوان یک جزء به حساب می آید. از آن جا که در مفهوم کارکرد، بین جزء و کل رابطه وجود دارد و وظیفه ی اجزاء رفع نیازهای کل و حفظ حیات آن است، مناره ها هم به عنوان جزئی از معماری، با جامعه در ارتباط اند و کارکردشان، رفع نیازهای جامعه است. بنابراین می توان گفت که در دوران مختلف، با به وجود آمدن شرایط و نیازهای مختلفی مثل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و مذهبی در جامعه، کارکرد مناره ها تغییر پیدا کرده است.