بررسی تنوع ژنتیکی برخی از ژنوتیپ های زالزالک ایران با استفاده از نشانگرهای مورفولوژیک و مولکولی بین ریزماهواره (issr)

زالزالک با نام علمیcrataegus spp. از تیره گل سرخیان (rosaceae) می باشد. پراکندگی جنس زالزالک در ایران در اکثر نقاط وجود دارد. بیشترین پراکنش آن در شمال، شمال شرق، شمال غرب و غرب است. این تحقیق با هدف بررسی و ارزیابی تنوع ژنتیکی برخی از ژنوتیپ های وحشی زالزالک از استان های: کرمان، خراسان رضوی، خراسان شمالی، گلستان، مازندران، گیلان، اصفهان، فارس، کهکیلویه و بویراحمد، قزوین، آذربایجان شرقی و غربی، کردستان و کرمانشاه جمع آوری شدند با استفاده از نشانگرهای مورفولوژیکی و ملکولی، طی سال های 1391 تا 1393 انجام شد. در این مطالعه بیش از 30 صفت مورفولوژیک بارز مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس مونوگراف گونه ها، 18 گونه، زیر گونه و واریته از این جنس به شرح زیر شناسایی شد.( subsp. pentagyna c. pentagyna و c. pentagyna subsp. pseudomelanocarpa متعلق به ser. pentagynae - c. microphylla var. microphylla و c. microphylla var. dolichocarpa متعلق به زیر سری ser. crataegus subser. crataeugs- .pseudoheterophylla subsp. turkestanica c، pseudoheterophylla pseudoheterophylla subsp..c، c. kurdistanica ، turcomanica c. pseudoheterophylla subsp. و c.monogyna var. lasiocarpa متعلق به زیر سری ser.crataegus subser.crataegus - c.curvisepala، c. ambigua، c. atrosanguinea ، c. meyeri و c. songarica متعلق به ser. crataegus subser. erianthae - c. szovitsii ، c. assadii، c.orientalis، azarolus var. aronia c. و c. azarolus var. pontica متعلق به سری ser. orientalis). همچنین نتایج حاصل از تجزیه کلاستر داده های مورفولوژیکی، ژنوتیپ های مورد مطالعه را به چهار گروه عمده تقسیم بندی کرد. علاوه بر این تنوع ژنتیکی این ژنوتیپ ها با استفاده از نشانگر ملکولی issr نیز ارزیابی شد. نتایج حاصل از دندروگرام issr ژنوتیپ های زالزالک را به سه گروه تقسیم بندی کرد. بیشترین ضریب تشابه (89/0) بین ژنوتیپ های c.orientalis کرمانشاه و c.orientalis آذربایجان شرقی و کمترین ضریب تشابه (41/0) بین ژنوتیپ های c. azarolus var. pontica و c. microphylla var. microphylla مشاهده گردید. با توجه به نتایج این بررسی، 18 گونه شناسایی شده فوق در 3 سری به نام های ser. pentagynae , ser. orientalis و ser. crataegus که شامل دو زیر سری ser. crataegus subser. erianthae و ser.crataegus subser.crataegus است، قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد تنوع ژنتیکی بالایی بین ژنوتیپ های وحشی زالزالک وجود دارد و جدایی سری ها و تا حد زیادی زیر سری ها با طبقه بندی گیاه شناسی جنس مطابقت دارد.