روابط بین الملل از منظر ایرانیان

ایران بازیگر منحصربه فردی در نظام بین الملل به شمار می آید. رفتارها و سیاست خارجی آن نیز با معیارها و اصول شناخته شده بین المللی به روشنی قابل تبیین نیست. از این رو در پژوهش حاضر به دنبال آن هستیم که دریابیم مولفه های شکل دهنده به نگاه ایرانی نسبت به روابط بین الملل کدام ها هستند. برای پاسخ به این سوال، آثار و اندیشه های نخبگان و اندیشمندان ایرانی در سه دوره خاص پیشااسلامی، پسااسلامی و پساانقلابی به روش تحلیل محتوای کیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. مدل مفهومی مورد استفاده نیز برگرفته از تعریف جهان بینی و شاخص های آن از منظر استاد مطهری است. یافته های پژوهش نشان می دهند که ایرانیان دارای نگاه ویژه ای به روابط بین الملل هستند و نقاط کانونی این منشور ایرانی را معناگرایی، واقع نگری و آرمان خواهی شکل می دهند. هر کدام از این نقاط کانونی دارای مولفه های فرعی متعددی هستند. بسته به شرایط تاریخی و بستر سیاسی، فرهنگی و ... برخی از این مولفه ها نقش و وزن بیشتری در شکل دادن به سیاست و نگاه ایرانی به روابط بین الملل پیدا می کنند. معناگرایی از هستی شناسی جهان بینی ایرانی، واقع نگری از الزامات رفتاری در این جهان بینی و آرمان خواهی نیز ریشه در آمال ها و اهداف بلندمدت آن دارد.