تأثیر تنش شوری بر رشد رویشی ژنوتیپ های یولاف زراعی در شرایط گلدانی

آزمایش حاضر به منظور بررسی اثر تنش شوری بر تغییرات فیزیولوژیکی چهار ژنوتیپ یولاف زراعی در اهواز انجام شد. این آزمایش به صورت کشت گلدانی در شرایط مزرعه طی سال زراعی1392 در مزرعه تحقیقاتی شماره 2 گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران به اجرا در آمد. این آزمایش به صورت فاکتویل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تعداد دو فاکتور مورد بررسی قرار گرفت، فاکتور اول 4 ژنوتیپ یولاف زراعی، شامل v1(weib/flipper)، v2(mn00206/mn841845)، (v3(mn98148/oa982-6 و (v4(nd950205/hifi و فاکتور دوم آّبیاری با آب شور در دو سطح، شامل صفر میلی مولار (آب تصفیه ی شهری) و 150 میلی مولار از منبع nacl بود. نتایج نشان داد که با افزایش شوری، کمّیّت اکثر صفات اندازه گیری شده شامل وزن خشک ریشه و اندام هوایی، هدایت روزنه ای، تعرق، هم چنین میزان فتوسنتز، محتوای کلروفیل برگ و محتوای نسبی آب برگ و میزان پتاسیم برگ و ریشه به طور معنی دار کاهش یافتند. بدین ترتیب بیشترین میزان وزن خشک ریشه (12/1 گرم بر بوته) در تیمار شاهد مشاهده شد و با ایجاد تنش شوری، وزن خشک ریشه کاهش یافت (51/0 گرم بر بوته). در بین ژنوتیپ ها نیز بیشترین (94/0 گرم بر بوته) و کمترین (73/0 گرم بر بوته) میزان وزن خشک ریشه به ترتیب مربوط به ژنوتیپهای v4و‏‏ ‏v1 بود. بیشترین میزان وزن خشک اندام هوایی (45/1 گرم بر بوته) در تیمار شاهد بود و با ایجاد تنش شوری کاهش یافت (81/0 گرم بر بوته). در بین ژنوتیپ ها نیز بیشترین (22/1 گرم بر بوته) میزان وزن خشک اندام هوایی مربوط به ژنوتیپ های v4 و v2 و کمترین (04/1 گرم بر بوته) آن مربوط به ژنوتیپ ‏v1 بود. بیشترین میزان تعرق (81/0 میلی مول آب بر متر مربع بر ثانیه) در تیمار شاهد بود و با ایجاد تنش شوری کاهش یافت (60/0 میلی مول آب بر متر مربع بر ثانیه). در بین ژنوتیپ ها نیز بیشترین (73/0 میلی مول آب بر متر مربع بر ثانیه) و کمترین (68/0 میلی مول آب بر متر مربع بر ثانیه) میزان تعرق به ترتیب مربوط به ژنوتیپ های v3‏ و v4 بود. بیشترین میزان فتوسنتز (5/16 میکرومول co2 بر متر مربع) در تیمار شاهد مشاهده شد و با ایجاد تنش شوری کاهش یافت (45/9 میکرومول co2 بر متر مربع). در بین ژنوتیپ ها نیز بیشترین (95/13 میکرومول co2 بر متر مربع) و کمترین (4/12 میکرومول co2 بر متر مربع) میزان فتوسنتز مربوط به ژنوتیپ های v4‏ و v3 بود. بیشترین میزان عدد spad (4/54) در تیمار شاهد مشاهده شد و با ایجاد تنش شوری، عدد spad کاهش یافت (3/43) و بیشترین (2/49) و کمترین (2/48) میزان عدد spad به ترتیب مربوط به ژنوتیپ های v4و v1بود. روند تغییرات عدد spad نشان داد که این صفت بر اثر تنش شوری در طی زمان کاهش یافت و بیشترین (2/13) و کم ترین (2/9) میزان افت عدد spad در شرایط عدم تنش نسبت به شرایط تنش به ترتیب مربوط به ژنوتیپ هایv4 و v3 بود. بیشترین میزان محتوای نسبی آب برگ (4/84 درصد) در تیمار شاهد مشاهده شد و با ایجاد تنش شوری در برگ کاهش یافت (5/65 درصد). در بین ژنوتیپ ها نیز بیشترین (7/76 درصد) و کمترین (6/73 درصد) میزان محتوای نسبی آّب برگ به ترتیب مربوط به ژنوتیپ هایv3 و‏ v4 بود و روند آن نشان داد که این صفت بر اثر تنش شوری در طی زمان کاهش یافت. بیشترین (5/21 درصد) و کم ترین (5/15 درصد) میزان افت محتوای نسبی آّب برگ در شرایط تنش نسبت به شرایط عدم تنش به ترتیب مربوط به ژنوتیپ های v4 و v3 بود. بیشترین میزان پتاسیم برگ (92/7 میلی گرم بر گرم) در تیمار شاهد مشاهده شد و با ایجاد تنش شوری، میزان آن کاهش یافت (77/4 میلی گرم بر گرم). در بین ژنوتیپ ها نیز بیشترین (75/6 میلی گرم بر گرم) و کمترین (85/5 میلی گرم بر گرم) میزان پتاسیم برگ به ترتیب مربوط به ژنوتیپ های v4 وv3 بود. بیشترین میزان پتاسیم ریشه (3/6 میلی گرم بر گرم) در تیمار شاهد مشاهده شد و با ایجاد تنش شوری، میزان آن کاهش یافت (2/4 میلی گرم بر گرم). در بین ژنوتیپ ها نیز بیشترین (6 میلی گرم بر گرم) و کمترین (35/4 میلی گرم بر گرم) میزان پتاسیم ریشه به ترتیب مربوط به ژنوتیپ های v3 وv4 بود. در مقابل کمترین میزان سرعت تنفس (9/172 میکرومول co2 بر متر مربع بر ثانیه) در تیمار شاهد مشاهده شد و با ایجاد تنش شوری افزایش یافت (3/335 میکرومول co2 بر متر مربع بر ثانیه). در بین ژنوتیپ ها نیز بیشترین (1/266 میکرومول co2 بر متر مربع بر ثانیه) و کمترین (7/237 میکرومول co2 بر متر مربع بر ثانیه) میزان سرعت تنفس مربوط به ژنوتیپ های v3 و‏ v4 بود. کمترین میزان دمای برگ (1/14 سانتی گراد) در تیمار شاهد بود و با ایجاد تنش شوری افزایش یافت (9/18 سانتی گراد). در بین ژنوتیپ ها نیز بیشترین (9/17 سانتی گراد) و کمترین (5/15 سانتی گراد) میزان دمای برگ مربوط به ژنوتیپ های v1 و‏ v2بود. کمترین میزان سدیم برگ (27/2 میلی گرم بر گرم) در تیمار شاهد مشاهده شد و با ایجاد تنش شوری، میزان آن افزایش یافت (07/7 میلی گرم بر گرم). در بین ژنوتیپ ها نیز بیشترین (30/5 میلی گرم بر گرم) میزان سدیم برگ مربوط به ژنوتیپ های ‏ v1 و v3 و کمترین (2/3 میلی گرم بر گرم) میزان آن مربوط به ژنوتیپ v4 بود. کمترین میزان سدیم ریشه (07/3 میلی گرم بر گرم) در تیمار شاهد مشاهده شد و با ایجاد تنش شوری، میزان آن افزایش یافت (2/6 میلی گرم بر گرم). در بین ژنوتیپ ها نیز بیشترین (75/5 میلی گرم بر گرم) و کمترین (4/3 میلی گرم بر گرم) میزان سدیم ریشه مربوط به ژنوتیپ های v4 و v2 بود. بنابراین از نتایج حاصل از این تحقیق مشخص شد که ژنوتیپ v4 به دلیل دارا بودن قابلیت تعرق بالا توانسته که حداقل دمای برگ را کسب کند و تنفس آن نیز در میان دیگر ژنوتیپ ها در شرایط شوری کمتر بوده و این ژنوتیپ دارای بیشترین میزان فتوسنتز در بین ژنوتیپ های دیگر در شرایط شوری بود. به این ترتیب بیشترین میانگین وزن خشک اندام هوایی و کمترین میزان افت وزن خشک در شرایط تنش نسبت به تنش را دارا بود. همچنین این ژنوتیپ در شرایط تنش شوری کمترین سطح از سدیم را در برگ خود دارد و کمترین افت در میزان پتاسیم در شرایط تنش نسبت به غیر تنش را نشان داد و در کل ژنوتیپ متحمل تری نسبت به دیگران می باشد.