بررسی و تحلیل عناصر ضدجنگ در داستان های دفاع مقدس

ادبیات داستانی به عنوان یکی از ساختارهای اصلی ادبیات در دوره معاصر نقش مهمی در انعکاس تحولات اجتماعی ایران بعد از مشروطه داشته است. به همین جهت برای شناخت جامعه می توان به عنوان منبعی موثق به داستان های قبل و بعد از انقلاب مراجعه نمود. تحولات انقلاب اسلامی نه تنها در بخش های سیاسی، اجتماعی بلکه بخش های ادبی و هنری جامعه را تغییر داد و زمینه را برای انتقال و بیان اهداف و آرمان های انقلاب در آثار گوناگون ادبی فراهم کرد. جنگ نیز به عنوان مهم ترین واقعه پس از انقلاب فرصت مناسبی را در اختیار نویسندگان قرار داد تا نظرات متفاوت خود را در خصوص انقلاب و جنگ ارائه دهند. گروهی از نویسندگان چه در طول سال های جنگ و چه پس از آن به دفاع از آرمان های انقلاب و دفاع مقدس و گروهی دیگر با نگاه انتقادی به بیان پیامدها و خسارات جنگ و نکات منفی آن پرداختند. گروه اول داستان های موسوم به «داستان های دفاع مقدس» را خلق کردند. گروه دوم نویسندگان داستان ها و رمان های موسوم به «ضدجنگ» هستند که پس از آزادسازی خرمشهر شکل گرفتند و تلاش کردند تا جنبه های ناگفته و کمتر پرداخته شده جنگ را در اختیار خوانندگان قرار دهند و بدین گونه آنان را با چهره ی واقعی جنگ آشنا سازند. داستان های ضدجنگ به داستان هایی اطلاق می شود که نسبت به جنگ موضع منفی دارند و جنگ و پیامدهای آن را متوجه نظام حاکم می کنند. جنگ شهرها موضوع اصلی و محوری در داستان های ضدجنگ است و سایر موضوعات در کنار پرداختن به این موضوع مورد توجه قرار می گیرند. در این پژوهش پس از مطالعه و بررسی آثار داستانی ضدجنگ ویژگی هایی که سبب معرفی این آثار به عنوان ضدجنگ شده، معرفی شدند و مشخص شد که نویسندگان نه با هدف تخریب یا توهین به آرمان های دفاع مقدس که با هدف بیان چهره ی واقعی جنگ و واقعیات هشت سال دفاع مقدس به موضوعات و مسائلی توجه داشتند که در سایر آثار داستانی دفاع مقدس کمتر مورد توجه بوده است.