طراحی بوستان های فرهنگی با رویکرد مبتنی بر الگوی محیط های آموزش دهنده (نمونه موردی: طراحی بوستان مراقبه در مجموعه توران پشت- یزد)

مناظر فرهنگی یکی از عناصر باارزش مربوط به میراث فرهنگی هر کشور محسوب می‎شوند و واجد ارزش‎های طبیعی و تاریخی می‎باشند. لذا پاسداری از این میراث و تعیین راهبردهای لازم جهت توسعه‎ی آن از اهمیت خاصی برخوردار است. بدین‎ترتیب لازم است مخاطبین این اثار از ارزش‎های فرهنگی آنها آگاه شوند و نسبت به نگاهداری از آنها کوشا باشند. در این راستا الگوی محیط‎های آموزش‎- مدار یکی از الگوهای قابل توجه در زمینه‎ی طراحی محیط می‎باشد که موجب آگاهی مخاطبین از این ارزش‎ها می‎گردد. محیط‎های آموزش- مدار زمینه‎ی لازم را جهت مشارکت فعال کاربرین در امر آموزش فراهم می‎آورند و بواسطه‎ی تجارب حسی- حرکتی شرایط لازم را جهت شکل‎گیری مفاهیم در ذهن مخاطب فراهم می‎آورند. بدین‎ترتیب آنها در زمینه‎ی مسائل عقلی و اخلاقی به نوعی استقلال فکری دست می‎یابند و قادر می‎گردند که با محیط مادی و اجتماعی پیرامون خود ارتباط مناسبی را برقرار کنند. هدف از طراحی این محیط‎ها تامین شرایط لازم جهت آموزش مخاطبین و تبادل تجربیات کاربرین می‎باشد. عوامل قابل توجه در طراحی این محیط‎ها عبارتند از : پرورش فردی، تقویت روابط اجتماعی و احترام به محیط پیرامون اعم از طبیعی و مصنوع. لازم به ذکر است که فرآیند آموزش در محیط‎های آموزش- مدار به صورت مادام العمر صورت می‎گیرد و در این میان آموزش کودکان و نوجوانان از اهمیت خاصی برخوردار است. هدف از این پژوهش ارائه الگویی مناسب از محیط‎های آموزش- مدار ‎جهت طراحی بوستان فرهنگی می‎باشد که زمینه لازم را جهت آموزش و پرورش کاربرین فراهم آورد. بدین‎ترتیب آنها قادر خواهند بود تا ضمن ارتباط با محیط پیرامون به فراگیری ارزش‎های اخلاقی، اجتماعی و فرهنگی بپردازند. لازم به ذکر است که ساختار کالبدی، معنایی و رفتاری پیرامون شرایط لازم را برای آموزش و پرورش آنها مهیا خواهد ساخت. روش مورد استفاده در این پژوهش، روش "تاریخی- تفسیری" همراه با تکنیک های تحلیلی- توصیفی می باشد. علاوه بر آن روش جمع‎آوری اطلاعات نیز برآیندی از روش‎های کتابخانه‎ای و مشاهدات میدانی است. در این نوشتار نخست به شرح مفهوم مناظر فرهنگی خواهیم پرداخت؛ آنگاه ساختار آموزش بواسطه‎ی عناصر محیطی را شرح خواهیم داد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در راستای توسعه‎ی منظر فرهنگی مورد نظر می‎توان به طراحی بوستان آموزشی در مجاورت عناصر تاریخی پرداخت. در این راستا ساختار کالبدی، معنایی و رفتاری بوستان مورد نظر با معیارهای مورد توجه در بوستان‎های آموزش‎- مدار مطابقت خواهد داشت.