بررسی زبانشناختی و محتوایی یسن 16(اوستاو زند)

اوستا کهن ترین سروده های دینی ایرانی و کتاب مقدس زردشتیان است و زبانی را که این کتاب به آن نوشته شده است، اوستایی می نامند. برای زبان متون اوستایی نمی توان تاریخ دقیقی را مشخص کرد و تعیین جایگاه جغرافیایی آن نیز غیر ممکن است.از ویژگی های آوایی آن به وضوح مشخص می شود که این زبان،گویش رایج در پارس نبوده است اما درباره ی اینکه این زبان به کدام بخش ایران تعلق داشته نظریات گوناگونی داده شده که هر چند خیلی دور از ذهن نمی نمایند، قانع کننده نیستند.به نظر می رسد که کتاب اوستا تا دوره ساسانیان نسخه مکتوبی نداشته و تنها به صورت سینه به سینه منتقل می شده است . در زمان شاهنشاهی شاپور دوم ، موبدان پارس خطی را بر پایه خط فارسی میانه و زبور پهلوی ابداع کرده و برای نگارش اوستا به کار بردند . " اوستای دوره ساسانی دارای 21 نسک " کتاب " بود و به سه بخش تقسیم می شد : 1- گاهانیک ، شامل متون مربوط به گاهان ، 2- هادگ مانسریگ ، شامل اوراد و اذکار 3- دادیگ، شامل قوانین دینی " (ابوالقاسمی ،1388 ،ص28 ) . بخش های دیگر اوستا در دوره های مختلف از سده ششم پیش از میلاد تا سده سوم میلادی تالیف شده اند.اوستای امروزی حدود یک سوم اوستای دوره ساسانی(نک?دکتر ابوالقاسمی) است.اوستای دوره ساسانی آن طور که از دین کرت –هشتم و نهم- بر می آید به بخش های زیر تقسیم می شود:1 . یسن ها که شامل 72 ها یا فصل است 2 .یشت ها که شامل 21 یشت یا سرود است 3. ویسپرد که شامل 24 کرده است 4 . وندیداد که دارای 22 فرگرد است.5 .خرده اوستا (ابوالقاسمی،1385،ص7-5) "همه اوستا از نظر زبان یک دست نیست . بعضی از قسمت ها دارای سبکی کهنه تر و از نظر زبانی با قواعد دستوری صحیح اوستا بیشتر مطابقت دارد . در برابر ، در برخی بخش ها قواعد دستوری چندان مراعات نشده است . علت تفاوت زبانی میان متون اوستایی را می توان به دو علت نسبت داد . یکی این که قدمت بعضی از آثار بیشتر از دسته دیگر است و دیگر آنکه شاید اختلاف لهجه میان این دو دسته از آثار وجود داشته است. متون اوستایی را بر اساس ویژگی ها و قدمت زبانی می توان به دو دسته تقسیم کرد : 1- متون گاهانی 2- متون اوستایی متاخر