مطالعه سیتوژنتیکی جمعیّت هایی از گونه بادرشبویه از تیره نعناع

گونه¬ی dracocephalum moldavica گیاهی یک ساله از تیره¬ی نعناع lamiaceae می¬باشد. یکی از روش¬های بررسی تنوّع در ارقام و گونه¬های مختلف گیاهی، انجام مطالعات سیتوژنتیکی و کاریوتیپی روی آن¬ها است. مطالعات سیتوژنتیک به منظور اصلاح گیاهان از اهمیّت ویژه ای برخوردار است. در این مطالعه، جمعیّت تبریز و ارومیه¬ی این گیاه مورد بررسی سیتوژنتیکی قرار گرفته است. جهت بررسی کاریوتیپی جمعیّت¬های این گونه از آلفابرومونفتالن اشبع به عنوان پیش¬تمیار، از فرمالیدئید و اکسیدکروم برای تثبیت، از naoh برای هیدرولیز و از هماتوکسیلین آهن برای رنگ آمیزی استفاده شد و پس از مطالعات میکروسکوپی، تجزیه و تحلیل آماری توسط نرم افزار میکرومیژر و تهیه¬ی جداول، کاریوتیپ مشخص شد. تعداد کروموزوم¬ها در هر دو جمعیّت به¬صورت دیپلوئید (2n=2x=10) با عدد پایه¬ی کروموزومی x=5 به¬دست آمد. فرمول کاریوتیپی در جمعیّت ارومیه به¬صورت 4m+1sm و در جمعیّت تبریز به¬صورت 5m بود. طول کروموزوم¬ها در جمعیّت ارومیه بین 18/5-22/2 میکرومتر و در جمعیّت تبریز 90/4-80/2 میکرومتر بود. در این تحقیق برای مطالعه¬ی تقارن از %tf استفاده شد که مقدار آن در جمعیّت ارومیه 11/43 و در جمعیّت تبریز 45 است. با توجه به اینکه هرچه مقدار %tf به 50 نزدیک¬تر باشد تقارن بیشتر است می¬توان به طور قاطع بیان کرد که جمعیّت تبریز نسبت به جمعیّت ارومیه متقارن¬تر بود و درجه¬ی تکاملی کمتری نسبت به جمعیّت ارومیه از خود نشان داد. متفاوت بودن فرمول کاریوتیپی در این دو جمعیّت و وجود کروموزوم¬ ساب متاسانتریک در جمعیّت ارومیه نیز تایید کننده¬ی این امر می¬باشد. از طرفی با توجه به اینکه جمعیت¬های بررسی شده %tf متغیر را دارا بودند و تعداد کرومووزم¬های متاسانتریک بین 4 و 5 از کل 5 جفت کروموزوم متغیر بود و همچنین با توجّه به نسبت کل بازوهای بلند به کل بازوهای کوتاه که بین ارقام 25/1و 39/1 تغییر می¬کرد نتیجه گرفته شد که اکثر کروموزوم¬ها متاسانتریک بودند، بدین مفهوم که محل سانترومر در کروموزوم¬ها تقریباً میانی است و به طور کلی می¬توان نتیجه گرفت که گیاه بادرشبویه یک گیاه کمتر تحوّل¬یافته با کاریوتیپ متقارن بود.