اثرات اقتصادی-اجتماعی پروژه بین المللی منارید بر شاخص زیست محیطی بیابان زدایی (مطالعه موردی: هامون شهر-سیستان)

پروژه بین¬المللی منارید، اولین پروژه چند زمینه¬ای است که بدنبال استقرار مشارکت و انسجام سازمانی در سه سطح مردم، سازمان¬های دولتی و سازمان¬های غیر دولتی به منظور مدیریت پایدار سرزمین با تأکید بر مدیریت پایدار منابع طبیعی آغاز به فعالیت نموده است و علی¬رغم مشکلات عدیده¬ای که بر سرِ اجرای آن وجود دارد، با موفقیت در منطقه در حال اجرا است. با توجه به لزوم آگاهی دقیق از بازده و تطابق پروژه با شرایط منطقه¬ای، ارزیابی عملکرد پروژه و آثار زیست محیطی آن و نگرش اهالی منطقه در زمینه آثار این پروژه، این تحقیق با هدف بررسی اثرات اقتصادی- اجتماعی پروژه بین¬المللی منارید بر شاخص زیست¬محیطی بیابان¬زدایی، از دیدگاه ساکنان روستاهای پایلوت در سایت هامون¬شهر سیستان انجام شد. چهار روستای پایلوت در پروژه به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند و حجم نمونه با استفاده از فرمول best survey software، 147 ( و برای دقت بیشتر 150) خانوار به شیوه نمونه¬گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. اطلاعات بدست آمده از طریق نرم افزار آماری spss ، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج آثار زیست¬محیطی پروژه از طریق آزمون¬های تفاوت میانگین t و anova در سطح آزمون 5%، برای تمامی پارامترها به جز وضعیت مسکن، مثبت و معنی¬دار بدست آمد. تأثیر اجرای پروژه از طریق آزمون معنی¬دار chi- square در سطح اطمینان 99% برای شاخص ¬معیشت و درآمد تحت متغیّر اقتصادی در سطح کم و شاخص¬های اشتغال و سرمایه¬گذاری در سطح متوسط، شاخص بهداشت و امکانات رفاهی تحت متغیّر اجتماعی در سطح زیاد، سواد و آموزش، مهاجرت و مشارکت در سطح متوسط، معنی¬دار شد. همچنین شاخص بیابان¬زدایی تحت متغیّر زیست¬محیطی در سطح متوسط معنی¬دار بدست آمد. اثرات اقتصادی- اجتماعی پروژه بر شاخص بیابان¬زدایی منطقه به روش آزمون همبستگی پیرسون مورد آزمون قرار گرفت و نتایج ماتریس همبستگی برای شاخص¬های اشتغال، سرمایه¬گذاری، معیشت و درآمد، سواد و آموزش و مشارکت رابطه مثبت و معنی¬دار در سطح آزمون 1%، مثبت و معنی¬دار برای شاخص بهداشت و امکانات رفاهی در سطح آزمون 5% و معکوس و معنی¬دار برای شاخص مهاجرت در سطح آزمون 1% را نشان داد. نتایج حاصل از رگرسیون چندگانه نشان می¬دهد شاخص¬های سرمایه¬گذاری، سواد و آموزش و معیشت و درآمد به ترتیب بیشترین تأثیر را بر متغیّر وابسته یعنی بیابان¬زدایی در منطقه داشته است. نتایج این تحقیق موثر بودن عوامل اقتصادی و اجتماعی را بر میزان مشارکت ساکنان و موفقیت طرح¬های زیست¬محیطی کاملاً روشن می¬سازد، لذا مطالعه و توجه به مسائل اقتصادی و اجتماعی ساکنان در جهت احیاء و توسعه منابع طبیعی منطقه کاملاً ضروری می¬باشد.