ارزیابی فراداده های "سامانه اطلاعات علمی دانشگاه فردوسی مشهد" از جنبه قابلیت های جستجو، بازیابی و نمایه پذیری اطلاعات

هدف: استفاده از فراداده های مناسب در سامانه های اطلاعاتی پیش نیاز ارائه قابلیت های نمایه پذیری، جستجو و بازیابی اطلاعات می باشد. هدف کلی پژوهش حاضر ارزیابی فراداده های به کار رفته در سامانه اطلاعات علمی دانشگاه فردوسی مشهد (ساعد) از جنبه قابلیت های جستجو، بازیابی و نمایه پذیری اطلاعات در راستای کارآمدتر کردن سازماندهی اطلاعات در این سامانه و به ویژه در موتورهای جستجو است. روش شناسی: این پژوهش به روش مطالعه ای موردی (مورد پژوهی) با رویکرد ارزیابانه درباره سامانه ساعد و فراداده های بکار رفته در آن انجام گرفت. به این منظور، از میان پیشینه مقاله های ذخیره شده در سامانه اطلاعات علمی دانشگاه فردوسی مشهد، به روش نمونه گیری تصادفی، 392 عنوان مقاله و 269 نام عضو هیئت علمی انتخاب گردید. افزون بر آن، 7 مخزن سازمانی نمونه یعنی eprints، dspace، sobekcm، simpledl، arxiv، escholarshipe و digital commons برای مقایسه قابلیت¬های جستجو و بازیابی آن ها با سامانه ساعد انتخاب شد. روش گردآوری داده به صورت مشاهده سیستمی و ابزار آن نیز سیاهه وارسی تهیه شده توسط پژوهشگر بود که روایی آن توسط برخی استادان متخصص تأیید گردید. یافته¬ها: یافته ها نشان داد نمایه¬پذیری سامانه ساعد در دو موتور جستجوی گوگل و گوگل پژوهشگر بر اساس عنوان مقاله ها بیش از 60 درصد و پیشینه های به زبان فارسی، نمایه پذیری بهتری نسبت به پیشینه های به زبان انگلیسی داشتند. همچنین، بین دو موتور جستجو در نمایه سازی اطلاعات سامانه ساعد بر اساس عنوان، همگونی معنی داری وجود داشت. نسبت نمایه پذیری سامانه ساعد بر اساس نام نویسندگان در بخش فارسی با میانه 80/0، انگلیسی 67/0 و به طورکلی 71/0 بود. این میزان در گوگل پژوهشگر برای نام های فارسی 37/0، نام های انگلیسی 42/0 و درکل 39/0 بود. بین میزان نمایه پذیری نام نویسندگان در این دو موتور جستجو نیز تفاوت معناداری وجود داشت. میزان بکارگیری عناصر فراداده ای (تعداد فیلدها) در سامانه ساعد برای ارائه قابلیت مرور 1، قابلیت جستجو 5، قابلیت نمایش 1، قابلیت محدودسازی 3 بود و هیچ قابلیتی برای مرتب سازی نتایج جستجو وجود نداشت. نتیجه¬گیری: سازماندهی اطلاعات در سامانه ساعد به صورت بهینه صورت نمی پذیرد و وضعیت نمایه پذیری آن در موتورهای جستجو نیز مطلوب نبود. همچنین سامانه ساعد، به عنوان یک مخزن سازمانی، نتوانسته از عناصر فراداده ای در ارائه انواع قابلیت های مختلف نمایش، مرور، محدودسازی نتایج و انتخاب نحوه مرتب سازی نتایج استفاده بهینه را ببرد. با بهره گیری هدفمند و سازماندهی فراداده ها می توان قابلیت های جستجو، بازیابی و نمایه پذیری اطلاعات را ارتقاء بخشید که در این راستا پیشنهادهای کاربردی جهت ارتقاء سامانه ساعد ارائه گردید.