بررسی فنولوژی کرم خوشه خوار انگور lobesia botrana با به کارگیری تله های فرمونی در منطقه ی سی سخت

انگور در استان کهگیلویه و بویراحمد از نظر سطح زیر کشت پس از گردو و سیب جایگاه سوم را به خود اختصاص داده است. شهرستان دنا قطب تولید انگور این استان محسوب می شود و بخش عمده ی باغ های این شهرستان در شهر سی سخت واقع شده اند. یکی از مهمترین عوامل کاهنده ی کیفیت و کمیت انگور در جهان، کشور و این استان کرم خوشه خوار انگور، lobesia botrana (denis & schiffermüller 1775) می باشد. لارو این آفت با تغذیه ی مستقیم، تنیدن تار، آلوده کردن حبه ها به فضولات و انتشار بیماری های قارچی به محصولات خسارت می زند. علیرغم چندین بار مبارزه شیمیایی در منطقه، به خاطر عدم آگاهی لازم از زمان دقیق مبارزه ی شیمیایی، باز خسارت چشمگیر می باشد. بنابراین بررسی روند تغییرات جمعیت آفت به کمک تله ی فرمونی و سپس تلفیق یافته های حاصل از چنین مطالعاتی با روز-درجه ی موثر در رشد و نمو آفت می تواند ما را در تخمین زمان درست مبارزه ی شیمیایی کمک کند. از همین رو در سه منطقه از سی سخت (اردوگاه، بندان و تل وولی) در دو سال پیاپی (1391 و 1392) از آغاز فروردین تا زمان ناپدید شدن جمعیت شب پره های بالغ، تله های فرمونی در ارتفاع 5/1 متری از سطح زمین در تاج درختان انگور نصب شدند. تله ها هر 15 روز یک بار تعویض و هر 5 روز یک بار بازدید می شدند? و شب پره های به دام افتاده در آن ها یادداشت می گردید. کمینه و بیشینه ی دمای شبانه روزی سی سخت طی این دو سال از اداره ی کل هواشناسی یاسوج گردآوری و برای تمام روز های سال میانگین دماهای کمینه و بیشینه محاسبه شد. سپس با روش یک سینوسی روز-درجه ی موثر در رشد و نمو کرم خوشه خوار انگور برای تمام روز های سال محاسبه گردید. با تلفیق نتایج تعداد نسل آفت، دوره ی ظهور و دینامیسم جمعیت حشرات کامل در هر نسل و بهترین زمان سمپاشی علیه آفت در منطقه تخمین زده شد. نتایج حاصله از این پژوهش برای دو سال به طور جداگانه و تلفیقی در زیر آمده است. سال نخست: آفت سه نسل داشت. اولین شب پره ها در دهه ی دوم فروردین در دامنه ی 41-29 روز-درجه به دام افتادند. ظهور حشرات کامل در سه نسل متوالی به ترتیب از اواسط فروردین تا اواسط دهه ی سوم خرداد، اواخر خرداد تا اواخر دهه ی اول مرداد و از اواسط مرداد تا اوایل مهر بود. دمای موثر در این بازه های زمانی به ترتیب 575-29، 1235-575، 1992-1315 روز-درجه بود. همچنین اوج پرواز در سه نسل به ترتیب اواخر اردیبهشت، نیمه ی اول تیر و اواخر مرداد رخ داد. دمای موثر در این زمان ها به ترتیب 256، 807، 1505 روز-درجه محاسبه گردید. سال دوم: آفت سه نسل داشت. اولین شب پره ها در دهه ی اول فروردین در دامنه ی 66- 49 روز-درجه به دام افتادند. ظهور حشرات کامل در سه نسل متوالی به ترتیب از نیمه ی دهه ی اول فروردین تا دهه ی سوم خرداد، اواخر خرداد تا اواخر دهه ی اول مرداد و از اواسط مرداد تا اوایل مهر بود. دمای موثر در این بازه های زمانی به ترتیب 561-49، 1261-561 و 2008-1338 روز-درجه بود. اوج پرواز در نسل اول به دلیل بارندگی شدید تخمین زده نشد، اما در دو نسل بعدی به ترتیب اوایل تیر و اوایل شهریور بود که دمای موثر در این زمان ها به ترتیب 739 و 1597 روز-درجه محاسبه گردید. همان طور که از یافته های دو سال بر می آید، نتایج هم خوانی بالایی داشتند؛ به طوری که آفت در هر دو سال سه نسل داشت و دوره ی ظهور و اوج پرواز حشرات کامل در نسل های مشابه و دمای موثر محاسبه شده برای این رخداد ها در دو سال بسیار به هم نزدیک بود. بنابر نتایج و اوج های پرواز به دست آمده، زمان مناسب جهت مبارزه با سه نسل این آفت به ترتیب اوایل خرداد، نیمه ی دوم تیر و نیمه ی اول شهریور می باشد.