جریان شناسی نفاق در قرآن کریم

موضوع تحقیق این رساله، جریان شناسی نفاق در قرآن کریم یا به عبارت دیگر تاریخ نفاق و منافقان در قرآن کریم می باشد. منافق به معنی انسان دورو و دو چهره یا به عبارتی در لسان مومن و در دل کافر اولین بار در قرآن کریم استعمال شد بیشتر علما قائلند: آغاز نفاق در صدر اسلام با آغاز هجرت همراه بوده است ، زیرا هجرت مسلمانان و رسول گرامی اسلام به مدینه، گسترش اسلام و قدرت و شوکت عظیم این آیین الهی را در این بلاد به ارمغان آورد. ورود آیین جدید و انتشار آن در مدینه برای برخی صاحب منصبان قدیم ایجاد مشکل نمود و خطری جدی برای منافع آنان به شمار می رفت . جامعه مدینه آن زمان تشکیل شده بود از: مشرکان، یهودیان، اعراب بادیه، و تازه مسلمانان، که هر یک از این گروهها، گرایشها و خواستهای متفاوتی داشتند. بدیهی است که راه و رسم جاهلی و آداب سنن کهن، با آیین جدید و راه و رسم نوین در تضاد و رویارویی بود. و از آنجا که مخالفان با اسلام توان رویارویی و مقابله با این آیین الهی را در خور نمی دیدند به حر به نفاق تمسک جسته، به ظاهر اسلام آورده و در دل کافر بودند. بدین ترتیب از همه حقوق و منافع جامعه اسلامی بهره مند شده و از سلامت جان و مال برخوردار می شدند لکن پنهانی و مخفیانه اهداف و مقاصد از پیش تعیین شده خویش را دنبال می کردند. زمانی با فاش نمودن اسرار مسلمانان نزد کفار و جاسوسی برای آنها، گاه از طریق همدستی با یهود و حمایت از ایشان زمانی دیگر با پخش شایعات مخرب و توهین آمیز نسبت به ساحت مقدس پیغمبر (ص) و اهل ایمان و وقتی دیگر با فریب دادن مومنان و تضعیف روحیه در آنان و پیوسته با حرکاتی بس مرموزانه و مزورانه در جهت نابودی و متلاشی نمودن قدرت نوبنیاد اسلامی قدم بر می داشتند. خداوند متعال نیز متقابلا از طریق وحی پرده از چهره کریه نفاق و منافق بر می داشت و با بیان توطئه و تزویرها و صفات و حالات منافقان و آنان را بدتر از کفار معرفی کردن، مومنان را از خطر آنان بر حذر می داشت . پیامبر (ص) آیات تنبه آفرین و بیدار کننده را بر مسلمانان قرائت می کرد و عملا خود به تفسیر آن می پرداخت ، گاه با حلم و بردباری زایدالوصف خویش که خاص سیره پیامبران است ، با حوادث روبرو می شد و زمانی با قاطعیتی وصف ناپذیر توطئه های منافقان را در هم می کوبید و ماهیت فریبکاران متظاهر و متقلب را افشا می نمود. و تا زمانیکه در قید حیات بود منافقان را از رسیدن به اهداف شوم خود ناکام گذاشت . رساله حاضر به ترتیب شان نزول آیات الهی درباره منافقان، حالات ، رفتار و توطئه هایشان و برخورد پیامبر عظیم الشان و مومنان با آنها تدوین شده است و آنچه در نهایت می توان گفت : این است : در هر عصر و نسلی خطر نفاق و منافق جامعه اسلامی و اسلام را تهدید می کند و مسلمانان همواره باید هشیار و آماده مقابله با این گروه که بدتر از کفارند باشند.