رویکردوزارت دفاع به دیپلماسی دفاعی ازدوره های 84 تا 92

امروزه بازیگران عرصه روابط خارجی کشورها مانند زمان های سنتی فقط محدود به نمایندگان رسمی دولت ها و تحت عنوان فرستاده های دیپلماتیک نیستند ، بلکه طیف گوناگونی از بازیگران فراوان با توجه به کارکرد خود ، درتأمین و تقویت منافع ملی کشورها نقش دارند . آنچه در این بین مهم است نقش عناصر و دستگاه های نظامی در عرصه دیپلماتیک می باشد اما چنین رویکردی به قدری بین واحدهای نظام بین المللی گسترش یافته است که حتی کشورهای کوچک نیز برنامه ای برای ملی برای دیپلماسی دفاعی پیش بینی کرده اند. در این میان بدیهی است که سیاست و راهبرد قدرت های بزرگ در زمینه دیپلماسی دفاعی نسبت به سایر کشورها توجه بیشتری به خود جلب می کند. ایران یکی از این کشورهاست .جمهوری اسلامی ایران ضمن اینکه دیپلماسی مخصوص به خود را داراست ، به عنوان یک کشور مهم ، مورد توجه قدرتهای بزرگ بخصوص کشورهای غربی می باشد .توجه به دیپلماسی دفاعی ایران به نوعی از تازگی برخوردار است . تحقیق حاضر می خواهد باتبیین مفهوم دیپلماسی دفاعی ، به بررسی جایگاه دیپلماسی دفاعی ، اشکال و روندهای آن در سیاست خارجی بپردازد ، سپس باورود به مباحث علمی ، نقش وزارت دفاع جمهوری اسلامی ایران در تبیین دیپلماسی دفاعی رامورد بررسی قرار دهد. دیپلماسی دفاعی به عنوان یکی از ابزارهای مورد استفاده دولتها برای بهبود محیط راهبردی آنها محسوب می شود. دولتها با استفاده از ظرفیتهای دیپلماسی دفاعی تلاش دارند تا تعاملاتی را با بازیگران بیرونی جهت تأمین بهتر منافع ملی و بهبود شاخص های امنیت ملی برقرار نمایند. بر این اساس دولتها می کوشند تا از امتیازها و توانایی های خود در حوزه نظامی برای وابسته کردن دیگر کشورها به خود، افزایش وابستگی متقابل امنیتی ، جلب اعتماد ، جلوگیری از بروز منازعه ، حل منازعات ، ایجادچارچوبهای امنیتی منطقه ای و نظیر اینها استفاده کنند. در این پژوهش سعی بر این است که در مرحله اول به بررسی و شناساندن مفهوم دیپلماسی دفاعی ، اهداف و سندهای بالادستی موثر در آن پرداخته شود سپس درمرحله دوم مباحث مطروحه را با مبادی و مبانی تعیین کننده در دیپلماسی دفاعی جمهوری اسلامی ایران مورد بحث قرار داد و سپس نقش وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح را به عنوان یکی از مهمترین ارکان و خاستگاه های اصلی دیپلماسی دفاعی کشور مورد بررسی قرار داد همچنین روند تحولات این مقوله از سالهای 84 تا 92 که شامل چهار وزیر می شود مورد بررسی قرار می گیرد. در ادامه تحقیق با تولیدات دفاعی و نظامی وزارت دفاع که در عرصه هوایی – زمینی- دریایی فعال می باشندو همگی سهم به سزایی در ایجاد بازدارندگی دفاعی دارند آشنا خواهید شد و در نهایت جمع بندی و پیشنهادات ارائه خواهد شد. د رمجموع می توان دیپلماسی دفاعی را به عنوان ابزاری در دستور کار دولت و نظام تلقی کرد که از آن در جهت افزایش نفوذ و کاهش تهدیدات بهره مند می شود. به واقع باید اشاره کردکه هر چند دستگاه سیاست خارجی نقش اصلی را در قلمرو دیپلماسی ایفا می نماید ولی نهادها و دستگاه های متعددی نیز درگیر فعالیتهای دیپلماتیک هستند در این رایطه می توان به سازمانهای دفاعی کشور اشاره کرد که نوع خاصی از دیپلماسی را تحت عنوان دیپلماسی دفاعی defence diplomacy پیگیری می نمایند یکی از این نهادها وزارت دفاع می باشد که درطول این پژوهش به نقش و جایگاه این وزارت خانه که یکی از متولیان اصلی دیپلماسی دفاعی می باشد اشاره خواهد شد.