برسی جلوه های یکتا پرستی در دیوان امیه بن ابی الصلت

برخی از شاعران عصر جاهلی با پایبندی به دین یا تأثیر پذیری از آن شعر خود را به موضوع توحید و یکتاپرستی اختصاص داده اند. أمیة بن أبی الصلت از شاعران عصر جاهلی و صدر اسلام است،او به عنوان تاجر به سیر و سفر در سرزمین ها و تمدّن های شکوفا پرداخت، و با راهبان در دیرها بر سر راه شام همنشین شد و کتاب های آسمانی پیشین مثل تورات و انجیل را مطالعه کرد و با زبان های سریانی و عبری و حبشی آشنا شد و بدین ترتیب اخبار دینی و ادبی بسیاری را به دست آورد. در این پایان نامه سعی بر آن داریم تا اشعار دینی أمیة بن أبی الصلت را در دیوان او مورد بررسی قراردهیم،از این رو پایان نامه را به چهار فصل و مقدّمه و خاتمه اصلی تقسیم بندی کرده ایم. فصل اوّل را به موضوع عوامل تأثیر گذار بر اندیشه ی شاعر، فصل دوّم: زندگی شاعر و ابیات دینی او،فصل سوّم: ابیاتی که شاعر در سرودن آنها از آیات قرآن کریم استفاده کرده است و در نهایت فصل چهارم:أغراض شعری شاعر را مورد بررسی قرار می دهیم. از مهمترین نتایجی در این پایان نامه به آن دست یافته ایم این است که با توجه به آشنائی شاعر از کتب مقدّس،برخی او را یهودی و برخی دیگر او را مسیحی می دانند. امّا بیشتر پژوهشگران معتقدند که او بر آئین حنیف است، همچنین حنیف بودن شاعر از میان اشعارش نمایان است. بر خلاف برخی از شاعران آن زمان که در اشعار خود هم از الله یاد می کنند و هم از بت های معروف آن زمان امّا اشعار أمیة کاملاً از آثار شرک خالی است. او اشعاری را در مدح و یکتائی خداوند و توصیف فرشتگان و ... سروده است و در سرودن این اشعار از کتب مقدّس و اسطوره های ملل استفاده کرده است. او معتقد است اگر چه انسان ها عمر طولانی داشته باشند باید روزی دنیا را ترک کنند و در روز رستاخیز پرهیزگاران در بهشت از نعمت ها بهره مند می شوند و گناهکاران به واسطه ی گناهانشان به جهنّم می روند.او بیشتر از همه ی شاعران جاهلی به موضوع رستاخیز پرداخته است تا آنجا که می توان او را شاعر آخرت نامید. او همچنین ابیاتی را سروده است که این ابیات از لحاظ لفظ و معنا به آیات قرآن کریم نزدیک است ،این به خاطر آن است که شاعر مدّتی از عمر خود را با پیامبر(ص) هم عصر بود و قرآن کریم را شنید و در سرودن این ابیات از آیات قرآن کریم استفاده کرده است.در نهایت او به پیامبر (ص) ایمان نیاورد،ایشان وقتی شعر أمیة را در توحید و ثنای پروردگار شنیدند،فرمودند:أمیة در شعرش ایمان آورده است ولی قلبش کفر ورزیده است. برخی از آثار شعری او دارای اسلوب سنّتی بدوی است ،او در سرودن این ابیات از معانی و الفاظی که از محیط اجتماعی و عادات و سنّت های آن زمان سرچشمه می گیرد استفاده کرده است. امّا بیشتر اشعار دینی او پر از کلمات غریب و بیگانه است و این به خاطر آشنائی او با کتب مقدّس و زبان های سریانی و عبری و حبشی است. او بر همان اوزانی شعر سروده است که بیشتر شاعران جاهلی این کار را انجام داده اند. واژگان کلیدی: عصر جاهلی،أمیة بن أبی الصلت،آئین حنیف،اشعار دینی