نقش گروههای معارض در روابط جمهوری اسلامی ایران و عراق از سال1357 تا 1390 (با تأکید بر سازمان مجاهدین خلق و مجلس اعلاء اسلامی عراق)

روابط ایران و عراق طی دهه های اخیر تحت تاثیر عوامل گوناگونی بوده است به طور مثال این روابط تحت تاثیر قدرت های جهانی،دیدگاه ایدئولوژی و طرز نگرش رهبران وحکومت های مسلط بر دو کشور ،نوع نظام مسلط جهانی طی دهه های مختلف و یکی از مهم ترین عوامل که کمتر مورد نظر واقع پژوهشگران بوده است گروههای معارض می باشد. دو گروهی که در این پژوهش مورد نظر واقع شده است گروه معارض نظام ایران یعنی مجاهدین خلق وگروه معارض نظام عراق یعنی مجلس اعلای اسلامی عراق می باشد که طی دهه های گذشته به شکلی متفاوت روابط طرفین را تحت تاثیر قرار دادند.گروه اولی که مورد کاوش قرار دادیم مجاهدین خلق ایران می باشد این گروه به عنوان گروهی معارض در ایران ابتدا طی حاکمیت نظام پهلوی شکل گرفت وگروهی نام گرفت که جهت مبارزه با نظام امپریالیسم و پایگاه این نظام یعنی رژیم شاه تشکیل شد و تا پایان نظام پهلوی به عنوان گروهی متخاصم مربوط به داخل ایران بود اما پس از سقوط نظام پهلوی شدیدا به خارج از مرزهای ایران وابسته شد و به عنوان گروهی معارض به کار گرفته شد عمده فعالیت این گروه به دوران جنگ 1980 ایران وعراق بر می گردد وتا پایان جنگ مهم ترین گروه معارض موثر بر روابط طرفین بود با پایان جنگ وعملیات فروغ جاویدان این گروه نقش خود را به تدریج از دست داد وتاپایان رژیم بعث کج دار مریض به فعالیت پرداخت. گروه دیگری که نقش گروهی معارض موثر را بازی می کرد مجلس اعلای انفلاب اسلامی است چگونگی تشکیل این گروه برعکس گروه قبلی مربوط به خارج از مرزهای عراق است واز همان ابتدا در جهت معارض نظام معطوف خود ایفای نقش کرد این گروه از 1982 که تشکیل گردید درزمان جنگ کمک های مناسبی به ایران کرد وتا پایان جنگ تحت تاثیر ایران بود اما عمده فعالیت این گروه برعکس گروه قبلی که عنوان گردید پس از جنگ ایران وعراق در 1980 بود این گروه پس از سقوط رژیم بعث کارکرد خود را تغییر داد وبا حذف عنوان انقلابی از اسم خود به نظام حزبی راه یافت. گروههای معارض بالاخص دو گروه مورد نظر از مهم ترین عواملی است که روابط طرفین راتغییر داده است این گروهها که می توان عنوان داشت طی سالهای مختلف تاثیرات متفاوتی داشتند مجاهدین خلق گروهی بودکه طی جنگ مهم ترین گروه بود که وجود این گروه وحمایت این گروه از سوی عراق عاملی بود که شدیدا روابط را متشنج می ساخت اما گروه دیگر یعنی مجلس اعلا نیز هرچند دیدگاه ومواضعی درجهت سیاستهای ایران ایفای نقش می کرد اماپس از رژیم صدام بود که گروهی موثر شد اما با توجه به نکات عنوان شده دو گروه مورد بحث در زمان های مختلف به عنوان مثال در زمان جنگ تحمیلی این گروه مجلس اعلا بودکه روابط را متشتج می کرد وکارکرد خود رابه عنوان گروهی معارض اجرا می کرد وبا توجه به نظام کنونی عراق وپس از صدام حسین این مجلس اعلا است که با تغییر کارکرد وبا راه یافتن به نظام حزبی در ین جهت گام بر می دارد که روابط دوستانه گردداین گروه در انتخابات اکتبر 2005 درمورد قانون اساسی ودسامبر 2005 که مربوط به کرسی های مجلس بود وهمینطور انتخابات 2010 توانست اکثریت آرا را به دست آورد واین نشان داد که به کار گیری گروههای معارض که در مواقعی سطح روابط را مشخص می کردند و در مواقعی تابعی از سیاست های کشورهای متخاصم با کشور خود بودند نقشی مهم در روابط طرفین داشتندکه روابط دو کشور را گاهی در جهت واگرایی و گاهی در جهت همگرایی دو کشور سوق داده است.