اولویت بندی سرمایه گذاری برای توسعه صنایع تبدیلی کشاورزی شهرستان همدان با بهره گیری از رهیافت اقتصاد مهندسی

صنعتی سازی روستایی راهبردی است که ابزارهای مناسب برای متنوع سازی اقتصاد روستایی را فراهم می آورد که با ایجاد اشتغال و افزایش و توزیع متعادل تر درآمدها، سطح زندگی روستاییان را بهبود بخشیده، زمینه دستیابی به توسعه پایدار روستایی را فراهم می سازد. با توجه به نیاز شدید جوامع بشری به مواد غذایی باید ضمن بالا بردن عملکرد مواد، از اتلاف آن جلوگیری نمود که ایجاد و توسعه صنایع تبدیلی کشاورزی می تواند راه کاری مناسب برای جلوگیری از ضایعات و افزایش ارزش افزوده محصولات کشاورزی باشد. اولویت بندی سرمایه گذاری در صنایع تبدیلی کشاورزی علاوه بر اینکه امکان تخصیص بهینه منابع را فراهم می آورد، از زمان و هزینه های مراحل پیش سرمایه گذاری و تهیه مطالعه توجیهی طرح می کاهد. بنابراین هدف اصلی این تحقیق شناسایی اولویت های سرمایه گذاری برای توسعه صنایع تبدیلی کشاورزی و برآورد بازده اقتصادی سرمایه گذاری در صنایع تبدیلی زراعی و باغی شهرستان همدان می باشد. جهت بررسی و تعیین اولویت سرمایه گذاری در طرح های صنعت کشاورزی، معیارهای متفاوتی تعریف و شناسایی گردیده تا بتوان وضعیت نسبی طرح ها را نسبت به یکدیگر مورد سنجش قرار داد. براین اساس با استفاده از روش دلفی طبق نظرات 39 نفر از کارشناسان و صاحب نظران صنایع تبدیلی (به صورت تمام شماری)، در دور اول به شناسایی و وزن دهی به معیارهای اثرگذار از قبیل؛ سرمایه اولیه مورد نیاز، تاثیر در ایجاد ارزش افزوده در کل منطقه، اشتغال، نرخ بازگشت اقتصادی، مدت زمان بازگشت سرمایه، قابلیت صادرات غیرنفتی، کمک به کاهش ضایعات، مناسب با مزیت های نسبی منطقه و ارتباط با بخش های دیگر پرداخته، و در دور دوم با توجه به نتایج دور اول و با پیشنهاد صنایعی در زمینه محصولات زراعی و باغی که براساس مطالعاتی در خصوص انواع محصولات کشت شده و سطح زیر کشت آن ها به دست آمده، به اولویت بندی طرح های صنایع کشاورزی شهرستان همدان پرداخته است. شهرستان همدان با توجه به محدودیت های مالی و سرمایه گذاری، با طرح های متفاوت صنایع تبدیلی کشاورزی روبرو است که جهت انتخاب طرح های بهینه و با توجیه بیشتر مستلزم مطالعه دقیق طرح ها و بررسی معیارهای اقتصاد مهندسی از قبیل نرخ بازگشت سرمایه، دوره بازگشت سرمایه، ارزش فعلی خالص، میزان اشتغال زایی و ... می باشد. در حال حاضر صنایعی از قبیل بسته بندی حبوبات و خشکبار، تولید و بسته بندی کشمش، کنسرو غیرگوشتی، فرآوری الیاف، صنایع تبدیل سیب زمینی، خوراک دام و طیور،کارخانه آرد و محصولات خبازی که در بخش کشاورزی شهرستان همدان وجود دارد. ارزیابی اقتصادی در خصوص ده طرح اولیه انتخاب شده در روش دلفی، با استفاده از رهیافت اقتصاد مهندسی صورت گرفته است. یافته های تحقیق در نتایج به دست آمده از بخش دلفی این تحقیق، حاکی از آن است که در منطقه مورد مطالعه معیار سرمایه اولیه مورد نیاز به منظور ایجاد انگیزه و جذب اولیه سرمایه گذار، معیار مدت زمان بازگشت سرمایه و نرخ بازگشت اقتصادی از اهمیت بسیار بالایی برای تشویق سرمایه گذاری برخوردارند. لذا در برنامه ریزی برای سرمایه گذاری در صنایع تبدیلی و فرآوری محصولات کشاورزی توجه به این سه معیار در معرفی گزینه های سرمایه گذاری حایز اهمیت می باشد. براساس نتایج به دست آمده، از میان گزینه های مختلف موجود برای سرمایه گذاری و با در نظر گرفتن همه معیارها و با توجه به اهمیت هر یک از معیارهای مطرح شده، چه در بخش روش دلفی و چه در بخش رهیافت اقتصاد مهندسی، سرمایه گذاری در زمینه صنایع فرآوری و تبدیلی محصولاتی چون سیب زمینی، سیر، گوجه فرنگی، انگور و سایر میوه جات و ... از اولویت بسیار بالایی برخوردار است. لذا در ارایه هر گونه برنامه جهت گسترش و توسعه سرمایه گذاری در مورد فرآوری محصولات کشاورزی در منطقه مورد مطالعه توجه و در نظر گرفتن صنایع مرتبط با این محصولات می تواند باعث رشد و شکوفایی سرمایه گذاری و جذب سرمایه در زمینه تبدیل و فرآوری محصولات کشاورزی گردد.