اثر ورمیکمپوست و اسیدهای آلی (سیتریک، مالیک و اگزالیک) بر تغییر شکل پتاسیم در برخی خاکهای انتخابی استان فارس

پتاسیم عنصری ضروری برای رشد گیاه بوده و به خوبی در کشاورزی شناخته شده¬است. بخش عمده پتاسیم موجود در خاک به صورت غیرتبادلی و ساختمانی است که به سادگی توسط گیاه قابل جذب نمی¬باشد. فعالیت های انسان مانند افزودن کودهای آلی و شیمیایی و همچنین مواد اصلاح کننده خاک مانند ورمی¬کمپوست ممکن است بر توزیع پتاسیم خاک اثر داشته باشد. در این مطالعه 9 خاک با تنوع کافی از مناطق مختلف استان فارس انتخاب گردید. سپس آزمایش¬های مربوطه به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در 3 زمان خوابانیدن (5، 15 و 60 روز) با 5 تیمار ترکیبات آلی (شامل ورمی-کمپوست 2 درصد، 3 نوع اسید شامل اسید سیتریک، مالیک و اگزالیک با غلظت 250 میلی مول برکیلوگرم و یک تیمار شاهد) در سه تکرار انجام گرفت. ویژگی¬های فیزیکی و شیمیایی، شکل¬های مختلف پتاسیم، نوع و مقدار نسبی کانی¬های رسی نیز مورد مطالعه قرار گرفت. کانی¬های رسی عمده شناسایی شده در مناطق مورد مطالعه به ترتیب فراوانی شامل پالیگورسکیت، کلریت، ایلیت، اسمکتیت و کائولینیت بودند. این خاک¬ها در چهار راسته اریدی¬سولز، انتی¬سولز، اینسپتی¬سولز و آلفی¬سولز رده¬بندی شدند. نتایج نشان داد که میانگین پتاسیم محلول، تبادلی، غیرتبادلی، ساختمانی و کل در خاک¬های مورد به ترتیب، 7، 327، 634، 2608 و 3576 میلی¬گرم بر کیلوگرم بودند. همبستگی مثبت و معنی¬داری بین پتاسیم تبادلی و غیرتبادلی با درصد ایلیت مشاهده شد، همچنین همبستگی معنی¬داری بین شکل¬های مختلف پتاسیم و درجه تکامل خاک¬ها مشاهده نشد. تغییرات شکل¬های مختلف پتاسیم در خاک¬های مورد مطالعه تحت تأثیر اسیدهای آلی و ورمی¬کمپوست نشان داد که پتاسیم محلول خاک پس از کاربرد ورمی¬کمپوست می¬تواند سبب افزایش سریع پتاسیم محلول خاک گرددد، که این امر می¬تواند در صورت مهیا بودن سایر شرایط سبب آبشویی پتاسیم خاک گردد و همچنین در صورت وجود گیاه، میزان جذب پتاسیم به وسیله ریشه را افزایش دهد. به طور کلی می¬توان بیان کرد که کاربرد ورمی¬کمپوست سبب افزایش معنی¬دار کلیه اشکال پتاسیم گردیده که با گذشت زمان این تأثیر کمتر شده و پس از 60 روز این تأثیرات معنی¬دار نبوده است. اسیدهای آلی نیز پس از کاربرد به خاک سبب تغییرات نامنظمی در میزان پتاسیم شد. که این امر با واکنش¬های پیچیده¬ای صورت گرفته در خاک و همچنین عواملی مانند تفاوت پایداری آن¬ها در محیط خاک، تغییرات پ¬هاش خاک، انحلال کربنات¬ها و افزایش غلظت کلسیم در محلول خاک مرتبط می¬باشد.