ذکر در نظام سلوکی اخلاقیون نجف

ذکرازموضوعات اصلی درعرفان عملی است ودرسلوک عرفانی اهمیت بسیاردارد.اخلاقیون نجف،که گروهی از سالکان وعارفان شیعهمعاصربوده اند، به مبحث ذکر توجه بسیارداشته اند وآن رادرنوشته های خود منعکس کرده اند. پژوهش حاضر،باهدف شناسایی ذکر،درنظام سلوکی اخلاقیون نجف ،صورت گرفته است. نقطهآغازاین طریقه، سیدعلی شوشتری وپس از اوملا حسینقلی همدانی است که از شاگردان برجسته شوشتری بوده راه ایشان را ادامه داده است.این مکتب توسط برخی ازشاگردان مرحوم ملاحسینقلی همدانی،مانند محمد بهاری همدانی،سیداحمدکربلایی،میرزاجوادملکی تبریزی...وشاگردان افراد نامبرده که ازآن میان به سیدعلی قاضی وشاگردانش می توان اشاره کرد ادامه یافته است. از شاخصه های سلوکی بزرگان این مکتب ،جمی توان به اهتمام ایشان به امرمعرفت نفس از طریق نفی خواطربرای حصول توحید یا فنا،که غایت سلوکی ایشان می باشداشاره کرد. جایگاه رفیع ذکر درعرفان اسلامی،تاحدّبسیاری تحت تأثیر آیات واحادیثی است که،عظمت وارزش این عمل عبادی رابیان می کند.عرفاوبزرگان طریقهاخلاقیون نجف با درک عظمت واهمیت ذکردرسلوک إلی الله،همواره درسخنان یادرآثارخویش،سالکان طریق حق رابه مداومت برذکرو یادحق فرامی خواندند.با توجه به دستورالعملهای سلوکی ایشان ،معلوم می شود که درطریقهمرحوم ملا حسینقلی همدانی وشاگردانش نفی خواطرکه ازراه مداومت برذکرحاصل می شود،فراوان توصیه شده است. پشتوانهتمامی اذکارایشان آیات و روایات ائمه بوده است.ذکر،مراحل مختلفی داردکه از ذکرخیالی قالبی شروع ودرمراحل عالی به ذکر سرّی می رسد این پژوهش از نوع کتابخانه ای به شیوهتطبیقی انجام شده است.دراجرای آن از کتاب هاومقالات وسایرمتون چاپی والکترونیکی استفاده شده است؛درآن مباحثی ازقبیل توحیدوفنا،معرفت نفس ،اسماءحق تعالی،سیروسلوک وجزآن مطرح شده است.