مطالعه سنگ میزبان، ژئوشیمی و کانی شناسی کانسار سرب و روی با سنگ میزبان کربناته خانه سورمه، غرب اصفهان، زون سنندج- سیرجان

کانسار متروکه سرب و روی خانه سورمه در 40 کیلومتری غرب اصفهان و زون ساختاری سنندج- سیرجان واقع شده است. این کانسار به صورت افشان و رگه?ای رخنمون دارد و کانه?زایی پر عیار تماماً درون گسل?های تراستی و نرمال با روندهای شمال غرب- جنوب شرق و شمال شرق- جنوب غرب در توالی کربناته کرتاسه زیرین رخ داده است. رسوبات کرتاسه در این ناحیه به صورت دگرشیب بر روی شیل?های تریاس فوقانی قرار گرفته?اند و سن آلبین- سنومانین را نشان می?دهند. توالی رسوبی کرتاسه در این ناحیه در بخش?های بالایی شیب قاره و پایین سد ریفی تا قسمت?های عمیق حوضه اقیانوسی پلتفرم کربناته تشکیل شده?اند و شامل ریز رخساره?های اسکلتال مادستون- وکستون، بایو- لیتو کلاستیک پکستون و آلوکتونوس بایوکلاستیک فلوتستون هستند که وجود فسیل های پلاژیک اندکی به تخلخل این آهک های میکریتی افزوده است. بر پایه مشاهدات صحرایی و میکروسکوپی، مهمترین عامل کنترل کننده گسترش مواد معدنی، برش?های گسلی و انحلالی ریزشی و فرآیند دولومیتی شدن است. 5 تیپ مختلف دولومیت در این کانسار تشخیص داده شده است. دولومیکریت، دولومیت?های ریز بلور تا متوسط بلور شکل دار ایدیوتوپیک-p که در زمینه آهک میکریتی یا کلسیت اسپاری قرار گرفته?اند، دولومیت متوسط بلور نیمه شکل?دار ایدیوتوپیک-s، دولومیت?های درشت بلور سیمانی هیدروترمالی شکل?دار ایدیوتوپیک-c و دولومیت?های هیدروترمالی زین اسبی از انواع دولومیت?های کانسار مورد مطالعه هستند. از این میان دولومیت?های هیدروترمالی به وفور همراه با کانه زایی سولفیدی یافت می?شوند. کانی?های هیپوژن در این کانسار شامل گالن، اسفالریت، پیریت، تنانتیت، کالکوپیریت و کانی?های سوپرژن شامل سروزیت، آنگلزیت، کوولیت، مالاکیت و ژیپس است. مهمترین کانی?های باطله شامل کلسیت، دولومیت و کوارتز است. مطالعات ژئوشیمیایی سنگ میزبان نشان داد که کانی شناسی اولیه کربنات?ها آراگونیت?های محیط?های حاره?ای دیرینه بوده است که عمدتا تحت تاثیر دیاژنزهای متئوریکی و دریایی قرار گرفته?اند. تمرکز بسیار بالای عناصر سرب ( بیشتر از ppm 5) و روی ( بیشتر از ppm 20) در سنگ میزبان کربناته نشان می?دهد که بخش عمده این فلزات برای کانه زایی از لایه کربناته و بخشی کمی هم از لایه شیلی زیر توالی کربناته تأمین شده است. همبستگی عناصر سرب با کادمیوم، آهن و روی در کانسنگ کانسار مورد مطالعه قابل توجه است. همچنین همبستگی روی با کادمیوم، نقره با آنتیموان و نقره با آرسنیک نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. مقایسه الگوی عناصر نادر خاکی شیل ها، کربنات ها و کانسنگ نشان می دهد که احتمالاً منشاء عناصر نادر خاکی کانسنگ، شیل های تریاس فوقانی و کربنات های کرتاسه است. از طرفی غنی شدگی بسیار بالای عناصر نادر خاکی سبک نسبت به عناصر نادر خاکی سنگین نشان می دهد سیالات هیدروترمالی و شورابه های درون حوضه ای عامل نهشت کانسار بوده است. مطالعات میکروترمومتری دمای غالب حدود 210 تا 240 درجه سانتیگراد و شوری غالب حدود 7 تا 8 درصد وزنی معادل نمک طعام را برای سیال کانه?زا مشخص کرده است. بر اساس داده های فوق می?توان کانسار سرب و روی خانه سورمه را به عنوان کانسارهای تیپ دره می?سی?سی?پی معرفی کرد. همچنین بر اساس شواهد بدست آمده می?توان نحوه شکل?گیری احتمالی این کانسار را اینگونه بیان کرد: سیالات هیدروترمالی گرم پس از شستن و حمل فلزات از لایه?های شیلی زیرین توالی کرتاسه در امتداد گسل?های عمیق، خود را به رسوبات کربناته کرتاسه رساندند و با شستن فلزات و اختلاط با آب?های درون سازندی و نیز آب?های سطحی، فلزات را در امتداد زون?های گسله ته نشین کردند. رخساره?های میکریتی فسیل?دار و آهک?های دولومیت دار در توالی کربناته باعث افزایش تخلخل، نفوذپذیری و عاملی برای چرخش سیالات هیدروترمالی درون توالی کربناته شده است.