سینتیک اکسایش آمونیوم در حضور بازدارنده های نیترات سازی دی سیانو دی آمید (dcd) و 3 و 4 دی متیل پیرازول فسفات (dmpp) در برخی از خاکهای آهکی استان چهارمحال و بختیاری

بازدارنده های نیترات سازی ترکیباتی هستند که اکسایش زیستی یون آمونیوم (nh4+) به نیتریت (no2-) را بواسطه کاهش فعالیت باکتری نیتروزموناس به تاخیر می اندازند. این تحقیق به منظور بررسی تاثیر کاربرد بازدارنده-های نیترات سازی دی سیانو دی آمید (dcd) و 3 و 4 دی متیل پیرازول فسفات (dmpp) بر سینتیک اکسایش میکروبی آمونیوم انجام شد. بدین منظور دو آزمایش جداگانه به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با دو عامل نوع کود نیتروژنه و نوع خاک در سه تکرار در شرایط آزمایشگاهی در سال 92-1391 انجام شد. در آزمایش اول تیمار کود نیتروژنه شامل (1) عدم مصرف نیتروژن (شاهد)، (2) مصرف نیتروژن از منبع اوره و (3) مصرف نیتروژن از منبع اوره با بازدارنده نیترات سازی دی سیانو دی آمید بود. در آزمایش دوم نیز تیمار کود نیتروژنه شامل (1) عدم مصرف نیتروژن (شاهد)، (2) مصرف نیتروژن از منبع سولفات آمونیوم و (3) مصرف نیتروژن از منبع سولفات آمونیوم با بازدارنده نیترات سازی 3 و 4 دی متیل پیرازول فسفات بود. در هر دو آزمایش عامل نوع خاک نیز شامل 5 نوع خاک با ویژگیهای فیزیکوشیمیایی متفاوت بود. نتایج نشان داد کاربرد اوره به همراه dcd و سولفات آمونیوم به همراه dmpp منجر به افزایش معنی دار آمونیوم و بالعکس کاهش معنی دار نیترات خاک در مقایسه با تیمار مشابه اما فاقد بازدارنده در تمامی خاکهای مورد مطالعه و در تمامی زمانهای نمونه برداری شد. در پایان دوره آزمایش کاربرد بازدارند های نیترات سازی dcd و dmpp باعث کاهش غلظت نیترات خاک به ترتیب به میزان 9/18- 6/5 و 4/11- 9/2 درصد در مقایسه با تیمار مشابه اما فاقد بازدارنده در خاکهای مورد بررسی شد. در هر دو آزمایش، معادله مرتبه اول در تمامی تیمارهای آزمایشی قادر به توصیف سینتیک اکسایش آمونیوم در خاک بود. این بدین معنی است که سینتیک اکسایش آمونیوم در خاک تابع غلظت آن در خاک می باشد. همچنین در تمامی خاکهای مورد مطالعه، شیب معادله مرتبه اول (سرعت روزانه اکسایش آمونیوم) در تیمارهای اوره به همراه dcd و سولفات آمونیوم به همراه dmpp در مقایسه با کاربرد آنها بدون بازدارنده کمتر بود. این بدین مفهوم است که کاربرد بازدارنده های نیترات سازی dcd و dmpp روند اکسایش آمونیوم به نیترات را کند کرده است. کاربرد اوره به همراه dcd و سولفات آمونیوم به همراه dmpp منجر به افزایش نیمه عمر آمونیوم در خاک در مقایسه با کاربرد این کودها بدون بازدارنده در تمام خاکهای مورد مطالعه شد. مقدار این افزایش برای بازدارنده نیترات سازی dcd 8/34، 6/31، 1/31، 1/25 و 4/40 روز و برای بازدارنده نیترات سازی dmpp 1/70، 6/54، 3/77، 2/74 و 4/67 روز به ترتیب در خاکهای شماره 1، 2، 3، 4 و 5 بود. بر اساس نتایج این پژوهش، کاربرد بازدارنده های نیترات سازی dcd و dmpp با افزایش ماندگاری آمونیوم در خاک و بالعکس کاهش غلظت نیترات آن می تواند از نظر جنبه های کشاورزی و زیست محیطی قابل توجه باشد.