مطالعه ریزازدیادی گیاه دارویی تشنه داری (scrophularia striata)

استفاده از گیاهان دارویی برای درمان بیماری¬ها از قرن¬ها پیش سابقه دارد. گیاه دارویی تشنه¬داری با نام علمی (scrophularia striata) بومی ایران و رویشگاه اصلی آن استان ایلام می¬باشد و بصورت بی رویه¬ای مورد برداشت قرار می¬گیرد. این گونه گیاهی در فهرست گیاهان در خطر انقراض ایران قرار گرفته است. کشت بافت گیاهی، یک تکنولوژی با کاربرد وسیع است که راهکارهای جدیدی را برای حل بسیاری از مشکلات به¬نژادگران ارائه نموده است و مزیت مهم استفاده از فنون کشت بافت نسبت به روش¬های مرسوم این است که در زمان و فضای محدود، از یک فرد می¬توان جمعیت بزرگی را به دست آورد. در این پژوهش تاثیر دو هورمون bap در چهار سطح (صفر، 5/1، 5/2، و 5/3) میلی¬گرم در لیتر و 2,4-d در چهار سطح (صفر، 5/1، 2 و 5/2) میلی¬گرم در لیتر برای کالوس¬زایی با استفاده از ریزنمونه¬ برگ و ساقه بررسی شد. جهت باززایی، ترکیب bap در سه سطح (5/1، 5/3 و 5/5) میلی¬گرم درلیتر با kin در سه سطح (05/0، 1/0 و 2/0) میلی¬گرم درلیتر، bapدر سه سطح (5/0، 1 و 4) میلی¬گرم در لیتر با naa در سه سطح (05/0، 5/0 و 1) میلی¬گرم در لیتر و ترکیب ba در سه سطح (5/0، 1 و 4) میلی¬گرم در لیتر با iaa در سه سطح (05/0، 5/0 و 1) میلی¬گرم در لیتر مورد استفاده قرار گرفت. نتایج نشان داد ترکیب هورمونی bap و 2,4-d هرکدام به میزان 5/1 میلی¬گرم در لیتر بهترین تیمار کالوس¬زایی (22/52 =x ?) با استفاده از ریزنمونه ساقه و تیمار هورمونی حاویbap به میزان 5/1 میلی¬گرم در لیتر و 2,4-d به میزان 5/2 میلی¬گرم در لیتر بهترین تیمار کالوس¬-زایی (66/76=x ?) با استفاده از ریزنمونه برگ می¬باشد. بیشترین وزن تر (09/1 گرم) در ترکیب هورمونی bap به میزان 5/3 میلی گرم در لیتر و 2,4-d به میزان 5/1 میلی¬گرم در لیتر مشاهده شد. بیشترین باززایی و تولید شاخساره در تیمار هورمونی bap به میزان 5/1 میلی¬گرم در لیتر و kin به میزان 05/0 میلی¬گرم در لیتر مشاهده شد. در ترکیب هورمونی ba به میزان 5/0 میلی¬گرم درلیتر و iaa به میزان 1 میلی¬گرم وbap به میزان 5/0 میلی¬گرم درلیتر و naa به میزان 05/0 میلی¬گرم در لیتر، علاوه بر شاخساره ریشه نیز تولید شد. گیاهچه¬های باززایی شده پس از انتقال به خاک استریل، به مدت دو هفته با محلول غذایی هوگلند تغذیه شدند. سپس به خاک زراعی تهیه شده از رویشگاه گیاه تشنه¬داری (استان ایلام)، انتقال داده شدند.