بررسی اثرات عوامل محیطی بر جوانه زنی و سبز شدن ریزوم های حلفه (imperata cytindrica l. beauv)

حلفه ازمهمترین و مشکل¬ساز ترین علف¬های هرز مزارع نیشکر و نخلستان¬های استان خوزستان می¬باشد. بنابراین شناخت بهتر تأثیر شرایط محیطی بر جوانه¬زنی و سبز¬شدن ریزوم¬های این علف¬هرز سمج می¬تواند کمک بسیار زیادی در بهبود مدیریت آن داشته باشد. لذا هدف از اجرای این آزمایشات شناخت تأثیر عوامل محیطی بر جوانه¬زنی و سبز شدن ریزوم¬های حلفه بود. ابتدا جهت بررسی اولیه جوانه¬زنی ریزوم، تعداد 20 عدد ریزوم 5 سانتی¬متری در ظروفی آزمایشی به همراه آب مقطر برای مدت 14 روز در ژرمیناتور با دمای 22/30 شب/روز در دو شرایط نوری مختلف (تاریکی مطلق و نور/تاریکی) قرار داده شدند. جهت اعمال تاریکی کامل، ظروف در سه لایه فویل آلومینیوم پیچیده شدند. این آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار انجام گرفت. نتایچ نشان داد ریزوم¬های حلفه در شرایط نور/تاریکی دارای درصد جوانه¬زنی بیشتری بودند. جهت بررسی اثرات شوری بر درصد و سرعت جوانه¬زنی ریزوم، شش سطح شوری (صفر، 3، 6، 9، 12 و15 دسی¬زیمنس بر متر) با استفاده از کلرید سدیم اعمال شدند. این آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی و با 3 تکرار انجام شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس داده¬های آزمایش نشان داد که بین سطوح مختلف تنش شوری در همه صفات مورد ارزیابی تفاوت معنی¬داری در سطح احتمال 1 درصد وجود داشت. مقایسه میانگین سطوح مختلف شوری نشان داد که بیشترین درصد جوانه¬زنی در بین سطوح مختلف شوری را شاهد داشت. سطوح شوری 3 و 6 دسی¬زیمنس بر متر به ترتیب باعث کاهش 20 و 25/31 درصدی جوانه¬زنی ریزوم در مقایسه با شاهد شدند. سرعت جوانه¬زنی نیز بطور معنی‏داری تحت تأثیری سطوح مختلف شوری قرار گرفت. تیمار شاهد دارای بیشترین سرعت جوانه¬زنی بود. برای بررسی اثرات خشکی بر درصد و سرعت جوانه¬زنی ریزوم، پنچ سطح تنش خشکی (صفر، 3-، 6-، 9- و 12- بار) با استفاده از پلی¬اتیلن گلایکول 6000 اعمال شدند. این آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی و با 3 تکرار انجام شد. نتایح حاصل از تجزیه واریانس داده¬های آزمایش نشان داد که بین سطوح مختلف تنش خشکی در همه صفات مورد ارزیابی شده تفاوت معنی¬داری در سطح احتمال 1 درصد وجود داشت. به طوری که با افزایش سطوح تنش خشکی درصد جوانه¬زنی ریزوم¬های حلفه نسبت به شاهد کاهش معنی¬داری پیدا کرد. خشکی سرعت جوانه¬زنی را نیز تحت تأثیر قرار داد (01/0> p). مقایسه میانگین سطوح مختلف تنش خشکی نشان داد که بین شاهد و پتانسیل 3 بار و همچنین بین پتانسیل-های 6، 9 و 12 بار تفاوت معنی‏داری در سرعت جوانه¬زنی ریزوم¬های حلفه مشاهده نشد. جهت بررسی اثرات دما¬های بالا و زمان در معرض قرار گرفتن بر درصد و سرعت جوانه¬زنی ریزوم، 20 قطعه ریزوم 5 سانتی¬متری در عمق 5 سانتی¬متری خاک دفن شده و در معرض دماهای 40، 80، 120، 160، 200 و 240 درجه سانتی¬گراد به مدت 5/0، 1، 2، 5 ، 10 ، 20 و 40 دقیقه قرار گرفتند. آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی و با 3 تکرار انجام گرفت. نتایج مقایسه میانگین¬های اثر اصلی دما¬های آزمایش بر درصد جوانه¬زنی ریزوم¬های حلفه نشان داد که به طور کلی با افزایش دما درصد جوانه¬زنی ریزوم¬ها کاهش پیدا کرد؛ بیشترین و کمترین درصد جوانه¬زنی ریزوم¬ها بترتیب در دمای 40 و 240 درجه سانتی¬گراد مشاهده شد. هر دو آزمایشی که در گلخانه انجام گرفت در قالب طرح بلوک¬های کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شدند. تعداد گیاهچه¬های سبز شده بطور روزانه برای مدت 60 روز شمارش شد. در پایان خاک جعبه¬ها غربال شده و تعداد ساقه¬ها و ریزوم¬ها و وزن تر و خشک اندام¬های هوایی و زیرزمینی تعیین شد. جهت تعیین اثرات عمق¬های مختلف دفن ریزوم بر خصوصیات رشدی حلفه، قطعه¬های 10 سانتی¬متری ریزوم، که از قبل جوانه¬دار شده بودند در اعماق 5/2، 5، 10، 20، 30 و 40 سانتی¬متر در در گلدان‏های 25 x 35 سانتی‏متری گلخانه کشت شدند. نتایج تجزیه واریانس داده¬ها نشان که اثر عمق دفن ریزوم بر روی تمام صفات مورد بررسی بسیار معنی¬دار بود. بیشترین مقدار تمام صفات در عمق 5/2 سانتیمتر بدست آمد و کمترین مقادیر در اعماق 30 و 40 (صفر) سانتی¬متر مشاهده شد. برای بررسی اثرات دور¬های مختلف آبیاری، ریزوم¬ها در عمق 5/2 سانتی‏متری کشت و در فواصل 3، 6، 12 و 24 روز آبیاری گردیدند. نتایج تجزیه واریانس داده¬ها نشان داد که اثر دور آبیاری بر تمام صفات مورد بررسی بسیار معنی¬دار بود.