توسعه مدل موجودی در زنجیره تأمین حلقه بسته برای کالای فاسد شدنی با تقاضای احتمالی و وابسته به قیمت

یکی از مسائل مهمی که سازمان¬ها و صنایع با آن روبرو می¬باشند کنترل و نگهداری موجودی اقلام فاسدشدنی است. در بعضی صنایع اقلامی نظیر مواد فرار، رادیواکتیو، شیمیایی و غیره نگهداری می¬شوند که نرخ فسادپذیری و کم شدن در مورد آن ها قابل توجه می¬باشد به طوری که نمی¬توان آن را نادیده گرفت. فاسد شدن کالا علاوه بر این¬که از نظر اقتصادی باعث ضرر و زیان بنگاه¬ها می¬شود، از لحاظ زیست¬محیطی نیز موجب افزایش ضایعات و در نتیجه آلودگی بیشتر محیط خواهد شد. در این شرایط تولیدکننده می¬تواند با ایجاد یک رابطه همکاری مناسب با خرده¬فروشان و به اشتراک¬گذاری اطلاعات مربوط به تقاضا و موجودی اقدام به بازگرداندن اقلام فاسد شده و استفاده مجدد از آن ها در خط تولید نمایند تا به این ترتیب زمینه¬ را برای صرفه¬جویی در هزینه¬ها، کاهش آلودگی¬های زیست¬محیطی و استفاده کمتر از منابع طبیعی فراهم سازد. بنابراین به کارگیری مفاهیم و اصول لجستیک معکوس و زنجیره تأمین حلقه بسته برای سازمان¬های مختلف به خصوص صنایع مرتبط با اقلام فسادپذیر امری ضروری به نظر می¬رسد که امروزه مورد توجه محققان زیادی قرار گرفته است. از این¬رو در این تحقیق به توسعه یک مدل توأم قیمت¬گذاری و کنترل موجودی برای اقلام فاسدشدنی با استفاده از رویکرد سیکل مشترک تجدید موجودی خرده¬فروشان در یک زنجیره تأمین حلقه بسته پرداخته خواهد شد. زنجیره تأمین مدنظر، دوسطحی و شامل یک تولیدکننده و چندین خرده¬فروش می¬باشد و به صورت یکپارچه مورد بررسی قرار گرفته است. در مدل ارائه شده، تقاضای مشتریان احتمالی و وابسته به قیمت بوده و کمبود مجاز می¬باشد. ضمن این¬که فاسد شدن کالا در همه مراحل زنجیره و با نرخی ثابت در طول زمان انجام می¬شود. هدف از مسأله پیشنهادی تعیین سیاست¬های بهینه سفارش¬دهی و قیمت¬گذاری به منظور حداکثر کردن سود کلی زنجیره می¬باشد. مدلسازی مسأله در دو فاز متفاوت انجام می¬شود. در فاز اول تقاضا قطعی و وابسته به قیمت بوده، در حالی که در فاز دوم تقاضا احتمالی و وابسته به قیمت در نظر گرفته شده است. به منظور حل مدل¬های ایجاد شده و با توجه به این موضوع که مسأله از نوع برنامه¬ریزی غیرخطی مختلط می¬باشد از دو رویکرد متفاوت برای حل مدل استفاده شده است. رویکرد اول استفاده از یک الگوریتم ترکیبی مبتنی بر روش¬های حل مسائل غیرخطی بوده که اگرچه جواب¬های مناسبی از آن بدست می¬آید اما زمان اجرای آن بسیار زیاد است به منظور حل این مشکل استفاده از الگوریتم ژنتیک به عنوان رویکرد دوم حل مسأله مورد توجه قرار گرفته است. در نهایت، با ارائه مثال عددی و انجام تحلیل حساسیت بر روی پارامترهای مختلف به ارزیابی مدل و مقایسه عملکرد دو روش حل پیشنهادی پرداخته شده است. نتایج نشان می¬دهد که بازگشت اقلام فاسد شده و استفاده مجدد از آن ها در فرایند تولید می¬تواند نقش مهمی در افزایش سود کلی زنجیره داشته باشد. ضمن این¬که با توجه به حساسیت بالای تابع سود نسبت به پارامترهای نرخ تولید، نرخ فسادپذیری و قیمت مواد اولیه می-بایست در تخمین آن ها دقت بیشتری لحاظ شود.