پهنه بندی تبخیر و تعرق پتانسیل در استان کهگیلویه و بویر احمد با تکنیک های آماری

اگاهی از شدت تبخیر و تعرق در یک منطقه جهت بهره برداری مطلوب از منابع آب موضوعی مهم است. نخستین گام در طراحی سیستم¬های آبیاری و نیز بخش اصلی و مهم برنامه ریزی آبیاری، تخمین مقدار صحیح و دقیق تبخیر-تعرق است. اندازه گیری مستقیم تبخیروتعرق بسیار پر هزینه و برای تعیین دقیق آن تجهیزات خاصی مانند لایسیمتر لازم است. معمولا به عنوان یک جایگزین (برای لایسیمتر)، معادلات نیمه تجربی مانند فائو-پنمن-مونتیث جهت تخمین تبخیر-تعرق توصیه می¬شود. در این پژوهش، با استفاده از روابط تجربی برآورد تبخیر و تعرق پتانسیل، مقادیر آن محاسبه و با داده¬های مشاهداتی موجود در ایستگاه¬های استان کهگیلویه و بویر احمد مقایسه گردید. در نهایت با معرفی مدل پنمن مانتیث به عنوان بهترین روش برآورد تبخیر و تعرق، پهنه¬بندی مقادیر تبخیر و تعرق برای منطقه مورد مطالعه انجام گردید. با استفاده از روش¬های زمین آماری اقدام به تعمیم نتایج ایستگاه¬ها به کل سطح استان شد. از بین مدل¬های معمول روش زمین آماری کریجینگ مدل کروی به عنوان بهترین مدل انتخاب گردید. به بر اساس محاسبات انجام شده برای برآورد مقادیر تبخیر و تعرق در منطقه مطالعه، با استفاده از پنج مدل تبخیر و تعرق پنمن مانتیث، بلانی کریدل، جنسن-هایز، تورنت وایت و هارگریوز، نتایج حاکی از آن است که مدل پنمن مانتیث برآورد بهتری نسبت به سایر روش¬ها دارد و روش روش تورنت وایت در جایگاه بعدی بود. مقادیر شاخص آماری rmse برای روش پنمن مانتیث از کمترین مقدار 22/18 تا بیشترین مقدار 31/61 تغییر می¬کند و بطور متوسط مقدار آن 10/40 مشاهده شد. این پارامتر برای دیگر روش¬ها میانگین¬های بیشتری را دارا می¬باشد که دو روش تورنت وایت و بلانی کریدل بعد از روش پنمن مانتیث بهترین نتایج را داشتند که میانگین مقادیر rmse برای این دو روش به ترتیب 59/51 و 84/69 حاصل شد همچنین دو مدل جنسن هیز و هارگریوز سامانی با مقادیر 108 و 107 بیشترین اختلاف را با مقادیر واقعی داشتند. در نقشه¬های پهنه¬بندی شده با روش و پنمن مانتیث، اختلاف¬هایی حدود 78- تا 59 با مقادیر واقعی مشاهده گردید. در تمام ایستگاه¬ها، روش پنمن مانتیث اختلاف بیشتری از 80 را نسبت به مقادیر واقعی نشان نداد.