پیش بینی اثرات تغییر الگوی کشت بر خصوصیات آبهای زیرزمینی با استفاده از شبکه های تصمیم بیزین

تصمیم گیران منابع طبیعی برای مدیریت موفق در عرصه های مختلف آب و خاک کشور با چالشهای بسیاری مواجه هستند. از این مسائل چالش برانگیز می توان به تغییرات اقلیمی و یا افزایش فزاینده جمعیت اشاره کرد. مسائل مختلفی در یک جامعه وجود دارد که بر منابع محیطی تأثیر می¬گذارد و ممکن است باعث تهدید منابع طبیعی و کشاورزی شود. در این راستا برنامه ریزان رویکردی مدیریتی را می¬باید استفاده کنند که روابط پیچیده بین منابع محیطی را به شکلی ساده نمایش دهد و عدم قطعیتهای موجود را درنظر گیرد. مدل های بیزین ازجمله رویکردهای رایج برای نیل به اهداف مدیریتی می¬باشند که دارای ساختار ترسیمی بوده و روابط موجود در یک سیستم را با قوانین احتمالاتی نمایش می¬دهند، لذا برای مدل سازی در منابع طبیعی و توسعه منابع آب مفید می¬باشند. هدف از انجام این تحقیق پیش¬بینی اثرات تغییر الگوی کشت بر خصوصیات کمی و کیفی آبهای زیرزمینی در منطقه علی آباد استان گلستان با استفاده از شبکه های تصمیم بیزین می باشد. لذا با توجه به مشکلات و محدودیت¬های موجود در منطقه مورد مطالعه، سه سناریوی مدیریتی الگوی کشت شامل الگوی کشت وضع موجود، الگوی کشت با نیاز آبی بالا و الگوی کشت با نیاز آبی کم برای مشاهده اثرات هریک از آنها بر سطح ایستابی و هدایت الکتریکی آب¬های زیرزمینی آبخوان آزاد منطقه بررسی گردید. به عنوان اولین گام چارچوب مدل مفهومی و نحوه ارتباط بین متغیرهای آن ترسیم شد. برای تعیین احتمالات کل متغیرهای نهایی مدل تصمیم بیزین، احتمال وقوع اولیه و جداول احتمال شرطی بین متغیرها با استفاده از داده¬های مشاهداتی و با استفاده از نتایج اجرای مدل کراپ¬وات تعیین شدند. نتایج حاصل از پیش¬بینی اثرات سناریوهای الگوی کشت نشان داد میزان احتمال وقوع سطح ایستابی با وضعیت افزایشی برای الگوی کشت با نیاز آبی بالا در مقایسه با الگوی کشت موجود حدود 10 درصد کاهش خواهد داشت و در مقابل میزان آن برای الگوی کشت با نیاز آبی پایین حدود 5 درصد افزایش نسبت به الگوی کشت وضع موجود خواهد یافت. همچنین میزان احتمال وقوع هدایت الکتریکی با وضعیت بهبود برای الگوی کشت با نیاز آبی بالا در مقایسه با الگوی کشت موجود حدود 4 درصد کاهش خواهد داشت و در مقابل میزان آن برای الگوی کشت با نیاز آبی پایین حدود 2 درصد افزایش نسبت به الگوی کشت وضع موجود را نشان می¬دهد. نتایج نشان داد که الگوی کشت با نیاز آبی کم سناریوی برتر می باشد. بررسی یافته¬های این پژوهش نشان می¬دهد که شبکه های تصمیم بیزین به عنوان مدل های گرافیکی احتمالاتی به دلیل درنظرگرفتن عدم قطعیت در مسائل مدیریت آب و خاک این توانایی را دارد که به مدیران در پیش¬بینی اثرات تغییر الگوی کشت بر خصوصیات آب¬های زیرزمینی و تصمیمسازی برای بهبود مشکل منطقه کمک کند.