کاربرد تصاویر ماهواره ای noaa در پهنه بندی اولین یخبندان های پائیزه و آخرین یخبندان های بهاره(مطالعه موردی: استان کردستان)

استان کردستان یکی از استان های سردسیر کشور است که وقوع یخبندان در آن فعالیت های مختلف انسانی و نیز فرایندهای زیستی را تحت تأثیر قرار می دهد. با مطالعه دقیق این پدیده می توان به کاهش خسارات آن در بخش های مختلف کمک کرد. تصاویر ماهواره ای به دلیل پیوستگی و تکرارپذیری داده های آن می تواند روش مناسبی برای مطالعه یخبندان باشد. در تحقیق حاضر با استفاده از تصاویر سنجنده avhrr به بررسی یخبندان های شبانه در دو فصل بهار و پائیز بین سال های 2001 تا 2009 پرداخته شد. داده های دمای 7 ایستگاه سینوپتیک در یک دوره 21 ساله (2010 -1990) به منظور شناسایی شاخص های یخبندان مورد مطالعه قرار گرفت. بعد از تعیین روزهای یخبندان، تعداد 24 تصویرِ گذرِ شبانه برای مطالعه دما و 100 تصویرِ گذرِ روز برای محاسبه ndvi و قرارگیری در معادله دمایی به عنوان قابلیت انتشار استفاده شد. برای محاسبه دمای سطح زمین، باندهای حرارتی 4 و5 تصاویرِ گذرِ شبانه در سه الگوریتم پرایس (1984)، یولیوری و همکاران (1994) و کول و همکاران (1994) به کار گرفته شدند. نتایج تحقیق نشان داد که الگوریتم کول و همکاران در محاسبه دمای سطح زمین عملکرد بهتری دارد. مقدار خطای rmse، خطای بایاس میانگین (mbe) و خطای مطلق میانگین (mae) این مدل به ترتیب برای ایستگاه سنندج 5/2، 75/0، 0/2، برای ایستگاه سقز 6/2، 1/0- ، 1/2، ایستگاه مریوان 7/2، 8/1، 1/2، ایستگاه زرینه 8/4، 3/4، 4/4، ایستگاه بیجار 8/5، 2/5، 2/5، و ایستگاه قروه 3/6، 5/5، 5/5 درجه سانتی گراد برآورد گردید. همچنین مقادیر همبستگی بین دماهای برآورد شده با استفاده از ماهواره از یک سو و دماهای هوا در ساعات 0 و 3 گرینویچ ایستگاه ها از سوی دیگر در سطوح 01/0 و 05/0 معنی دار بود که این نیز نشان از مناسب بودن الگوریتم بهکار گرفته شده در برآورد و پهنه بندی دمایی منطقه داشت. بنابراین مدل یاد شده (کول و همکاران) در تهیه نقشه های نهایی یخبندان مورد استفاده قرار گرفت. بالاترین دقت دمای برآورد شده با این مدل مربوط به ایستگاه های سنندج، سقز و مریوان بود. در ایستگاه های زرینه اوباتو، بیجار و قروه دقت نسبت به سه ایستگاه یادشده، پایین تر بود. به نظر می رسد با افزایش ارتفاع ایستگاه ها از دقت برآورد دما کاسته می شود. در نهایت خروجی هر تصویر به صورت نقشه پهنه بندی دمایی استان استخراج شد که پهنه های وقوع یخبندان در آن به خوبی قابل تفکیک است. بر اساس نقشه ها و در تطابق با آمار ایستگاه های زمینی، شدت و گسترش یخبندان در مناطق شمالی و شرقی استان نسبت به دیگر مناطق بیشتر بوده است.