مطالعه روند تغییرات کاربری/ پوشش زمین با رهیافت بومشناسی سیمای سرزمین (مطالعه موردی: شهر کرمانشاه)

افزایش جمعیت شهرنشین در شهر کرمانشاه در سه دهه اخیر موجب گسترش سریع مناطق انسان ساخت شده است و در صورت ادامه این روند، تخریب سیمای سرزمین، تغییر الگو و ساختار اکوسیستم های طبیعی و نیمه طبیعی این منطقه قابل انتظار خواهد بود. این تحقیق با هدف بررسی روند تغییرات کاربری/ پوشش زمیـن با رهیافت بوم¬شناسی سیمای¬سرزمین در شهر کرمانشاه انجام شد. بر این اساس پایش تغییرات کاربری/ پوشش زمین، پایش تغییرات سیمای سرزمین با استفاده از تحلیل سینوپتیک و تحلیل گرادیان توسعه شهری در سیمای¬سرزمین انجام شد. پایش تغییرات سرزمین با استفاده از تصاویر سنجنده tm در سـال¬ های 1363 و 1377 و سنجنده oli- tirs ماهواره لندست در سال1393 و شیوه مقایسه پس از طبقه بندی انجام شد. به منظور تحلیل سینوپتیک سیمای¬سرزمین در سال¬های 1363، 1377 و 1393، سنجه های ترکیب و پیکربندی سیمای سرزمین شامل تعداد تکه، میانگین اندازه تکه، درصد پوشش سیمای سرزمین، سنجه بزرگترین تکه، سنجه شکل سیمای سرزمین، تراکم تکه، تراکم حاشیه، پیوستگی و سنجه تنوع شانون در دو سطح سیمای سرزمین و کلاس کاربری و پوشش محاسبه و تغییرات آنها بررسی شد. همچنین به منظور تحلیل گرادیان سیمای سرزمین در سال 1393، سنجه های تعداد تکه، تراکم تکه، میانگین اندازه تکه، سنجه بزرگترین تکه، تراکم حاشیه، درصد پوشش سیمای سرزمین و سنجه شکل سیمای سرزمین در سطح کلاس کاربری و پوشش در طی دو ترانسکت شمالی- جنوبی و غربی- شرقی محاسبه شدند. نتایج نشان داد که در طی 30 سال گذشته، مناطق انسان ساخت 67/60 درصـد افزایش یافته و منجر به نابودی حدود 82/22 درصد از زمین¬های کشاورزی و 25/6 درصد از پوشش مرتعی منطقه شده است. نتایج تحلیل سینوپتیک نشان داد در انتهای بازه زمانی مطالعه، سیمای سرزمین تکه تکه تر، از نظر شکلی پیچیده تر و نامنظم تر، ناپیوسته تر و از نظر نوع کاربری و پوشش موجود متنوع تر شده است و گسترش مناطق انسان ساخت موجب افزایش از هم گسیختگی، بی نظمی و پیچیدگی تکه ها و کاهش سطح کلاس کشاورزی منطقه شده است. نتایج تحلیل گرادیان توسعه شهری نشان داد که با استفاده از این روش می¬توان الگوی مکانی توسعه را به طور قابل اتکایی با استفاده از سنجه¬های سیمای¬سرزمین کمی سازی نمود و مکان مراکز توسعه شهری را با دقت قابل قبولی تشخیص داد. همچنین می توان گفت کاربری¬های مختلف الگوی مکانی مشخصی را نمایش داده اند که الزاماً منحصر به فرد نبوده است و این موضوع بستگی به نوع سنجه سیمای سرزمین مورد استفاده دارد. کلمات کلیدی: روند تغییرات، کاربری/ پوشش زمین، بوم¬شناسی سیمای¬سرزمین، شهر کرمانشاه.