مطالعه ی اثرات آللوپاتیک گیاه تاج خروس وحشی (.amaranthus retroflexus l) بر پارامترهای رشدی و فیزیولوژیک چند گونه ی زراعی

یکی از مهم ترین اندرکنش¬های بین گیاهان، اثرات آللوپاتی می¬باشد. این پدیده از طریق تولید و ترشح ترکیبات خاصی به محیط پیرامون موسوم به آللوکمیکال¬ها میسر می¬گردد. این ترکیبات زیر مجموعه ای از متابولیت¬های ثانویه هستند و نشان ویژه¬ی گونه و بافت می¬باشند. مبحث آللوپاتی به طور ویژه در زراعت اصولی و کشاورزی پیشرفته موضوع بحث است و اثرات آللوپاتیک به عنوان فاکتوری مهم در گردش زراعی و هم چنین کشت دوم مد نظر قرار می¬گیرند. علف¬های هرز گیاهانی با پتانسیل دگرآسیبی بالا می¬باشند که می¬توانند موجب کاهش عملکرد در زمین¬های زراعی به واسطه¬ی رقابت و دگرآسیبی شوند. تاج خروس وحشی رایج ترین علف هرز در ایران به ویژه منطقه¬ی آذربایجان با اثرات آللوپاتیک شناخته شده می¬باشد. یکی از روش¬های حذف علف¬های هرز از مزارع، استفاده از علف کش¬ها می¬باشد. از آنجائیکه تاج خروس وحشی به انواع مختلفی از علف کش¬ها مقاومت نشان می¬دهد و نیز استفاده از علف کش¬ها نزول کیفیت محصولات زراعی را به دنبال دارد. کشت گیاهان مقاوم به دگرآسیبی تاج خروس وحشی در اراضی مستعد به هجوم این علف هرز می¬تواند افت عملکرد محصول را کاهش دهد. از این رو شناخت گیاهان حساس و مقاوم به دگرآسیبی تاج خروس وحشی می¬تواند روش امیدوار کننده¬ای برای مقابله با این علف هرز باشد. این پژوهش با هدف تعیین حساس ترین و مقاوم ترین گونه¬ها از بین گونه¬های زراعی پیاز، کلزا، خیار، آفتاب گردان، جو، یونجه، لوبیا قرمز، لوبیا سفید، گندم و ذرت نسبت به ترکیبات تاج خروس وحشی و سپس بررسی سازوکارهای فیزیولوژیکی این تاثیرات در دو گونه¬ی ¬حساس و مقاوم انجام گرفت. مرحله¬ی اول با کشت 10 گونه¬ی زراعی بر روی کاغذ صافی با غلظت¬های 0، 5 و 10% از آبشویه¬ی تاج خروس وحشی انجام گرفت و دو گونه¬ی خیار و گندم به ترتیب به عنوان گونه¬ی حساس و مقاوم بر مبنای جوانه زنی و پارامتر¬های رشدی گیاهان انتخاب گردید. نتایج این بخش از آزمایش ارتباط بین گونه¬ی گیاهی و غلظت آبشویه را با اثرات آللوپاتیکی تاج خروس وحشی منعکس ساخت. مرحله¬ی دوم با دو گونه¬ی غربال شده از مرحله¬ی قبل به صورت کشت گلخانه¬ای بر روی بستر جامد (پرلیت) با غلظت¬های 0 و 25/0% از آبشویه دنبال شد و اثرات فیزیولوژیک ترکیبات آللی تاج خروس وحشی بر روی دو گونه¬ی حساس و مقاوم نیز مطالعه گردید. تاثیرات آللوپاتیک تاج خروس وحشی بر روی خیار و گندم در تمامی پارامتر¬های رشدی و فیزیولوژیکی مطالعه شده در این مرحله مشاهده گشت. مهم ترین تاثیرات آبشویه¬ی تاج خروس وحشی را در ایجاد تنش اکسیداتیو، تغییر پارامتر¬های فتوسنتزی، تغییر میزان رنگیزه¬های فتوسنتزی و غلظت پروتئین کل و همچنین اختلال در تمامیت غشا می¬توان دانست که به تبع آن¬ها کاهش رشد و بیومس نیز در گیاهان تحت تیمار مشاهده گشت. در نهایت این مطالعه نشان داد که در بین گیاهان بررسی شده گندم مناسب ترین گونه برای کشت در اراضی تحت هجوم تاج خروس وحشی می¬باشد.