اثر انواع پرایمینگ بذر برجوانه زنی، سبز شدن و استقرار سیاهدانه (nigella sativa l.) و زنیان (carum copticum l.) تحت شرایط مختلف رطوبتی

این تحقیق به منظور بررسی امکان بهبود جوانه زنی و استقرار گیاه دارویی سیاهدانه و زنیان تحت رژیم های مختلف رطوبتی چهار آزمایش جداگانه در دو بخش آزمایشگاهی و مزرعه ای انجام شد. در بخش آزمایشگاهی 16 تیمار شامل عدم پرایم، سه سطح هیدرو پرایمینگ با آب مقطر (24، 36 و 48 ساعت)، سه سطح هالو پرایمینگ با محلول های نیترات پتاسیم (2، 3 و 4 درصد به مدت 72 ساعت) و سولفات روی در سه سطح (1/0، 3/0 و 5/0درصد به مدت 36 ساعت)، اسمو پرایمینگ با پلی اتیلن گلایکول (4- 8- و 12- بار به مدت 72 ساعت)، و سه سطح هورمون جیبرلیبک اسید (50، 100 و 150پی پی ام به مدت 36 ساعت) در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار مورد بررسی قرار گرفت. در بخش مزرعه ای، رژیم‎ مختلف رطوبتی (انجام آبیاری بعد از 11، 22، 33 و 44 میلی متر تبخیر؛ برای گیاه زنیان و سیاهدانه به ترتیب سه و چهار سطح رژیم رطوبتی) و شش پیش تیمارهای شامل عدم پرایم، هیدرو پرایمینگ، هالو پرایمینگ با محلول های نیترات پتاسیم و سولفات روی، اسمو پرایمینگ با پلی اتیلن گلایکول، هورمون جیبرلیبک اسید به عنوان عوامل آزمایشی در نظر گرفته شد. نتایج بخش آزمایشگاهی برای سیاهدانه نشان داد که تیمار 2 درصد نیترات پتاسیم و 5/0 درصد سولفات روی افزایش سرعت جوانه زنی و ویگور بذر سیاهدانه موثر بود, اما برای افزایش جوانه زنی و ویگور بذر زنیان تیمار هیدروپرایمینگ 24 ساعت موثر بود. برای طول ریشه چه و ساقه چه زنیان تیمارهای اسید جیبرلیک 100 پی پی ام، نیترات پتاسیم 4 درصد و همچنین هیدروپرایمینگ 48 ساعت مطلوب بودند. نتایج حاصل از بخش مزرعه نشان داد برای گیاه سیاهدانه؛ بیشترین سرعت و درصد سبزشدن در شرایط آبیاری بعد از 33 و 44 میلی متر تبخیر، در تیمارهای سولفات روی, نیترات پتاسیم و تیمار جیبرلیک اسید مشاهده گردید. نیترات پتاسیم طول ریشه را در آبیاری بعد از 33 میلی متر تبخیر و سولفات روی و نیترات پتاسیم طول اندام هوایی را در تیمار 22 میلی متر تبخیر افزایش دادند. سولفات روی و هیدروپرایمینگ به ترتیب در ظرایط آبیاری بعد از ?? و 44 میلی متر تبخیر بیشترین وزن خشک ریشه را داشتند. در تنش شدید هیدروپرایمینگ و جیبرلیک اسید وزن خشک اندام هوایی را افزایش دادند. بیشترین مقدار پرولین در شرایط آبیاری بعد از 33 و 44 میلی متر تبخیر در تیمارهای جیبرلیک اسید و هیدروپرایمینگ مشاهده گردید. در شرایط آبیاری بعد از 22، 33 و 44 میلی متر تبخیر تیمارهای نیترات پتاسیم و سولفات روی دارای بیشترین پروتئین محلول ، و بیشترین فعالیت آنزیم کاتالاز در تیمار سولفات روی و در آبیاری بعد از 33 و 44 میلی متر تبخیر مشاهده گردید. برای گیاه زنیان؛ در شرایط تنش ملایم (آبیاری پس از 22 میلی‎متر تبخیر), بیشترین سرعت و درصد سبزشدن با پلی‎اتیلن گلایکول و بیشترین وزن خشک ریشه با جیبرلیک اسید، و سولفات حاصل شد. در شرایط تنش شدید (آبیاری پس از 33 میلی‎متر تبخیر), سرعت و درصد سبزشدن و بیشترین طول ریشه و طول اندام هوایی به ترتیب در تیمارهای جیبرلیک اسید و سولفات روی مشاهده شد. همچنین پرایمینگ با سولفات روی باعث افزایش معنی دار وزن خشک اندام هوایی و ضریب آلومتری گردید. نتایج کلی این تحقیق حاکی است که پرایمینگ بذر گونه دارویی سیاهدانه و زنیان با جبیرلیک اسید و سولفات روی باعث بهبود مولفه های سبزشدن و رشد گیاهچه در شرایط تنش خشکی شد. به‎طوری که افزایش رشد طولی ریشه و تقویت شاخص ویگور امکان استقرار بهتر گیاه را فراهم می نماید که این امر می‎تواند زمینه ایجاد پوشش گیاهی مناسب برای تولید موفق در چنین شرایطی را مهیا سازد. علاوه بر این با کاهش تعدد آبیاری لازم جهت استقرار مطلوب گیاهچه می‎تواند در استفاده مناسب از منابع آب این مناطق نقش برجسته‎ای داشته باشد.