بررسی ساختاری صفحه فهرست های مجلات هفتگی اروپایی در دو دهه ی اخیر

طراحی مجله یکی از مهم ترین و پرمخاطب ترین حیطه های گرافیک معاصر محسوب می شود و قدرت کم نظیر مجلات در تاثیرگذاری، انتقال پیام و اطلاع رسانی از جمله عواملی هستند که این رسانه ها را تبدیل به یکی از با نفوذترین و مهم ترین رسانه های دنیای معاصر نموده اند. در دهه های اخیر طراحی مجله نیز مانند سایر زمینه های طراحی گرافیک، تحت تاثیر عوامل متعددی دچار تحولات گوناگونی شده است. پیشرفت فن آوری دیجیتال به همراه رشد و تحول سلیقه ها و انتظارات مخاطبین رسانه ها، سبب شده است طراحان مجلات جهت حفظ جایگاه نشریه خود و به چالش کشیدن خوانندگان دست به ترفندها و تکنیک های نوآور و خلاق بزنند. در این پژوهش، صفحه فهرست، به عنوان بخشی از مجله که به دلیل نوع کارکرد، زمینه ی مناسبی جهت بروز خلاقیت طراحان است، جهت مطالعه انتخاب شده است. در ابتدا به منظور شناخت سیر تحولات صفحه آرایی و مجلات شاخصی که تحت تاثیر این تحولات شکل گرفته اند به مطالعه ادبیات موجود و سپس به بررسی عوامل موثر در ساختار طراحی صفحه فهرست و مباحث فنی آنخواهیم پرداخت. پس از مرور ادبیات و شناسایی ویژگی های مطرح در طراحی صفحه فهرست، پرسش نامه ای بر این اساس و به کمک استاد راهنما طراحی شده و تعداد 209 نمونه صفحه فهرست از مجلات اروپایی (انگلستان، لهستان، آلمان، فرانسه، اسپانیا و ایتالیا ) به صورت نمونه گیری سهل الوصول انتخاب شده و از طریق پرسش نامه مورد مطالعه قرار گرفته اند. محدوده ی مکانی تحقیق به دلیل رخ دادن رویدادهای مهم و اساسی از جمله توسعه های اجتماعی، پیشرفت های تکنولوژیکی و گرایشات هنری، اروپا و محدوده ی زمانی تحقیق برای استخراج آخرین و به روزترین اطلاعات، دو دهه ی اخیر یعنی سال های 1994 تا 2014 در نظر گرفته شده است. در نهایت نتایج حاصل از این مطالعه ی کمی که به صورت نمودار به نمایش درآمده، حاکی از این مطلب است که صفحه فهرست های مجلات اروپایی در دو دهه ی اخیر به طور گسترده از نظام های شبکه ایستونی و واحدبندی در سازماندهی عناصرِ صفحه بهره می برند. علاوه بر این استفاده ی غالب از فونت های سان سریف ویژگی دیگری است که در طراحی صفحه فهرست های اروپایی به چشم می خورد. همچنین حضور چشم گیر تصاویر، غلبه ی فضای مثبت بر منفی، پیروی از قانون نقش و زمینه و عدم تلفیق تصویر و نوشتار از دیگر وجوه مشترک میان نمونه هاست. علاوه بر موارد مذکور پیروی از مارژین سایر صفحات مجله و بزرگ و کوچک کردن عناصر جهت افزایش خوانایی و کاربرد صفحه فهرست از دیگر ویژگی هایی است که می توان برای صفحه فهرست های مجلات اروپایی دو دهه ی اخیر برشمرد.