تحلیل روند شکل گیری و گسترش شهر قیدار در راستای ساماندهی آن

یکی از مهمترین مباحث شهر و شهرنشینی در ایران امروز، بررسی و تحلیل رشد و توسعه کالبدی- فضایی شهر و شهرنشینی است. در ایجاد، شکل¬گیری و گسترش فیزیکی شهرها و تغییرات ساختار اجتماعی- فضایی آن¬ها عوامل زیادی تأثیرگذار است که این عوامل می¬تواند در مقیاس محلی- منطقه ای- ملی و فراملی بر میزان و کیفیت رشد و گسترش شهری موثر باشد.. شهر کوچک اندام قیدار نیز از این قاعده مستثنی نبوده و در سال¬های اخیر به دلیل تمرکز امکانات و سرمایه¬گذاری در بخش خدمات، مرکزیت سیاسی، توسعه فعالیت¬های آموزشی، افزایش فرصت¬های اشتغال و تشدید مهاجرت روستا به شهر، توسعه فضایی و کالبدی در خور توجهی داشته است. همچنین تنها شهر ایرانی است که کل اراضی آن به صورت وقفی است. از این رو در پژوهش حاضر به تحلیل روند شکل¬گیری و گسترش شهر قیدار در راستای ساماندهی آن پرداخته شده است. روش تحقیق از نوع توصیفی تحلیلی بوده و گردآوری اطلاعات با استفاده از مطالعه کتابخانه¬ای، تکمیل پرسشنامه از سرپرستان خانوار و مشاهدات میدانی انجام شده است. مولفه¬های مورد بررسی شامل 2 بعد عوامل شکل¬گیری و گسترش فیزیکی شهر قیدار و تحلیل امکانات و محدودیت¬های توسعه فضایی کالبدی می¬باشند که با استفاده از روش¬های آمار توصیفی، مدل هلدرن، روش swot و روش qspm تجزیه و تحلیل گردید. یافته¬ها نشان دادند که عوامل موثر بر گسترش شهر قیدار را می¬توان در دو مرحله قبل و بعد از مرکزیت سیاسی بررسی کرد. در دوره اول عامل مذهبی و محیطی و در دوره دوم عامل مرکزیت سیاسی و مهاجرت در گسترش شهر موثر بوده اند. همچنین اداره اوقاف با داشتن قدرت اجرایی زیاد در خصوص تفکیک و واگذاری اراضی موقوفه به ادارات دولتی و تعاونی¬های مسکن، نقش مهمی در این زمینه دارد که در مواردی منجر به رشد پراکنده و خارج از اندازه شهر گردیده است. از این رو بازنگری در مقررات و قوانین مربوط به استفاده از اراضی وقفی، ایجاد کاربری¬های مورد نیاز شهر در اراضی بایر وقفی داخل شهر، توسعه زیرساخت¬های گردشگری، تأمین اعتبارات استانی جهت ساماندهی مشکلات کالبدی شهر و تهیه طرح جامع و تفصیلی جهت ساماندهی توزیع امکانات و بهینه¬سازی دسترسی به خدمات به عنوان راهکارهای ساماندهی توسعه فضایی کالبدی شهر قیدار در نظر گرفته شدند. واژگان کلیدی: توسعه فیزیکی، توسعه فضایی کالبدی، وقف، شهر قیدار