مدت زمان انتظار رخداد بارش در استان کردستان

بارش آشوبمندترین سنجه¬ی جوی است که در مکان و زمان تغییرات بسیار زیادی از خود نشان می¬دهد. اگرچه پژوهش¬های بسیار زیادی بر روی این عنصر سرکش جوی انجام شده است ولی هنوز ناشناخته¬های بسیار زیادی در ارتباط با آن وجود دارد. هدف از انجام این پژوهش واکاوی مدت زمان انتظار رخداد بارش بر روی استان کردستان است. برای انجام این پژوهش داده¬های روزانه¬ی بارش 162 پیمونگاه همدید، اقلیمی و بارانسنجی بر روی پهنه استان و 26 پیمونگاه همدید، اقلیمی و بارانسنجی خارج از مرز استان مربوط به تحقیقات آب وسازمان هواشناسی طی بازه¬ی زمانی 1340/1/1 تا1391/10/11(1961/3/21 تا2012/12/31) بکار گرفته شد. به کمک روش زمین¬آماری کریگینگ و داده¬های 188 پیمونگاه برای هر روز یک نقشه رقومی با یاخته¬های 6 6 کیلومتر ایجاد شد و سپس داده¬های روزانه¬ی مربوط به 811 یاخته که کل استان را پوشش می-دادند از نقشه¬ها استخراج شد. یک پایگاه داده(گاه¬جای) در ابعاد811×18914 ایجاد شد که بر روی سطرها روز(زمان) و بر روی ستون¬ها یاخته¬ها(مکان) قرار داشتند. برای هر یاخته جداگانه میانگین مدت زمان انتظار رخداد بارش ماهانه و سالانه طی بازه¬ی زمانی مورد پژوهش محاسبه شد و به کمک آزمون آماری t در سطح اطمینان 99 درصد حد بالا و حد پایین میانگین مدت زمان انتظار رخداد بارش برآورد شد. یافته¬های این پژوهش نشان داد که مدت زمان انتظار رخداد بارش در ماههای مختلف سال بر روی پهنه¬ی استان کردستان متفاوت است. طی ماههای فروردین و اردیبهشت از فصل بهار هسته¬های کمینه مدت زمان انتظار در شمال-غرب استان قرار دارند. با شروع فصل گرما و جابه¬جایی چیدمان سامانه¬های همدید مدت زمان انتظار رخداد بارش در شمال و شمال¬شرق استان کوتاهتر می¬شود. همچنین با شروع فصل پاییز هسته¬های کمینه¬ی مدت زمان انتظار به سمت شمال¬غرب جابه¬جا می¬شوند و به تدریج طی ماههای اواخر فصل پاییز و زمستان به سمت بخش¬های غربی و جنوبی استان جابه¬جا می¬شوند. به لحاظ مکانی هسته¬های کمینه¬ و بیشینه¬ی مدت زمان انتظار رخداد بارش در تقابل همدیگر قرار دارند. در صورتیکه هسته¬های کمینه¬ی مدت زمان انتظار رخداد بارش بر روی غرب استان قرار گرفته باشند، هسته¬های بیشینه در شرق استان مشاهده می¬شوند. با جابه¬جایی هسته¬های کمینه به سمت شمال¬شرق، هسته¬های بیشینه نیز به سمت جنوب¬غرب استان جابه¬جا می¬شوند. همچنین یافته¬های حاصل از برازش آزمون ناپارامتریک من¬کندال بر روی سری زمانی مدت زمان انتظار رخداد بارش استان کردستان نشان داد که در سطح اطمینان90 و 95 درصد، طی دهه¬های اخیر زمان انتظار رخداد بارش روند معناداری از خود نشان می¬دهند. در ماههای مختلف سال روند و نرخ شیب تغییرات یکسان نیست. در ماههای فروردین و اسفند به ترتیب بر روی 40 و 40/6درصد از گستره¬ی استان کردستان مدت زمان انتظار رخداد بارش روند مثبتی را از خود نشان می¬دهد. پراکنش مکانی روند برپایه¬ی تحلیل روند مدت زمان انتظار در طول سال بیانگر آن است که در نیمه¬ی غربی و پربارش استان مدت زمان انتظار رخنمود بارش طولانی¬تر شده است. برعکس در نیمه¬ی شرقی و کمبارش فاصله¬ی بین دو رویداد بارشی کمتر شده است.