شناسایی مواد تشکیل دهنده اسانس و بررسی اثرات آنتی اکسیدانی پنج گیاه دارویی استان کرمان

اندام هوایی گونه های گیاهی bunium persicum ، dorema aucheri، ferullago angulata، ziziphora clinopodioides و scrophularia frigida در فصل بهار و تابستان در سال 1391 از ارتفاعات شهرستان بردسیر در استان کرمان جمع آوری گردید. از گیاه زیره کرمانی b. persicum و چویر f. angulata و کاکوتی z. clinopodioides با روش تقطیر با آب اسانس گیری شد. از گیاه d. aucheri و م sc. frigida عصاره هگزانی تهیه شد. اسانس و عصاره های حاصل توسط دستگاه gc و gc/ms مورد تجزیه و شناسایی قرار گرفت. در بررسی تشریحی، از روش رنگ آمیزی مضاعف با دو رنگ متیلن بلو و کارمن زاجی استفاده شد. در این بررسی مشخص شد که کانال های ترشح کننده در سه گونه b. persicum f. angulata و z. clinopodioides در پارانشیم ساقه و برگ وجود دارد اما تعداد و قطر آنها با هم متفاوت است. در گیاه کاکوتی کرک های ترشحی در سطح ساقه و برگ به فراوانی مشاهده می شود و در گیاه مخلصه بخش ترشحی مشاهده نگردید. در اسانس گیاه b. persicum عمده ترین ترکیبات 3-کارن-10-آل (99/27%)، ?-ترپینن (93/23%)،کومین آلدئید (53/20%)، 2-کارن-10-آل (49/9%) و 4 - ترپینولن (01/7%) بودند. در اسانس . f.angulata، -ا?وسیمن (02/40%)، ?- فلاندرن (47/14%) و?- فلاندرن (43/14) عمده ترین ترکیبات بودند و در اسانس z. clinopodioides عمده ترین ترکیبات شامل: (+)- پولِگون (41/52%)، دی هیدروکارویل استات (13/14%)، 1،7 – سینئول (98/12%) و d- نئوایزومنتول (19/4 %) بودند. در عصاره بذر d. aucheri دی اتیل فتالات(15/79%) و دی بوتیل فتالات (73/5%) عمده ترین ترکیبات بودند. در این پژوهش، اثر آنتی اکسیدانی عصاره های متانولی و اسانس های حاصل از گونه های مورد مطالعه با دو روش بی رنگ شدن بتاکاروتن–لینولئیک اسید و میزان مهارکنندگی رادیکال dpph بررسی و میزان ترکیبات فنولی و فلاونوئیدی اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که در روش dpph، عصاره های متانولی اثرات آنتی اکسیدانی قویتری نسبت به اسانس ها دارند و بیشترین میانگین بازدارندگی از اکسیداسیون به ترتیب مربوط به عصاره ساقه زیره، عصاره گل کاکوتی، عصاره بذر زیره و عصاره بذر و میوه مخلصه است، در حالی که در روش بتاکاروتن لینولئیک اسید خاصیت آنتی اکسیدانی اسانس ها بسیار بیشتر از عصاره ها بود که درصد مهار اکسیداسیون ?-کاروتن لینولئیک اسید اسانس زیره ، اسانس کاکوتی، عصاره ساقه اُشترک، عصاره بذر اُشترک و عصاره ساقه گارچی از بقیه موارد بیشتر است.