نقد آموزش بلاغت در کتب دبیرستان

تاریخ دانش بلاغت فارسی به چهار دوره بومی سازی، شرح و تقلید، هندی گرایی و بلاغت مدرسی تقسیم می شود. کتاب هایی که در دوره معاصر در زمینه بلاغت تألیف شد مربوط به دوره بلاغت مدرسی است که هدف از تألیف آنها تعلیم این علم به دانشجویان مکاتب و مدارس بود و اغلب جزوه های درسی بود که تبدیل به کتاب شد و تقریباً پایه تمامی آنها بلاغت عربی است. با شروع آموزش و پرورش نوین در ایران و تألیف کتاب های جدید، برای دانش آموزان رشته های ادبی نیز در دوره متوسطه کتاب هایی در زمینه بلاغت تألیف شد. از جمله این کتاب ها کتاب آرایه های ادبی تألیف دکتر روح الله هادی و کتاب هنر و ادب فارسی تألیف دکتر محمد پارسانسب می باشد. البته مولفین کتاب های درسی مباحث پراکنده ای نیز در این زمینه در کتاب های دیگر مطرح کرده اند. در این پایان نامه پس از بررسی مباحث این کتاب ها به نتایجی دست یافتیم. باید گفت در تألیف این کتاب ها آنطور که لازم است به مسأله فصاحت و بلاغت پرداخته نشده است بحثی که پایه تألیف این کتاب ها است. این کتاب ها نیز همچون دیگر کتاب های بلاغی بر اساس بلاغت سنتی هستند اما به علم معانی به عنوان یکی از شاخه های بلاغت اشاره ای نکرده اند. کتاب آرایه های ادبی بهتر از کتاب های دیگر این مباحث را مطرح کرده است. ارائه تمرین های زیاد و توضیح تمامی مثال ها از نقاط قوت این کتاب است هرچند در توضیح برخی مثال ها اشتباهاتی وجود دارد. آرایه هایی که در کتاب ها و پایه های مختلف تکرار شده اند، تعریف یکدست و یکسانی ندارند. همچنین در ذکر تعداد آرایه های لفظی و معنوی بدیعی جانب تناسب رعایت نشده است. بسیاری از آرایه های ادبی با وجود شاهد مثال ذکر نشده اند و جای خالی آنها نیز احساس می شود. آرایه هایی همچون ابداع، ارسال المثل، براعت استهلال و ... پس باید در آموزش بهتر بلاغت به دانش آموز ابتدا مطالب مفصلی در این زمینه مطرح شود و سپس به علم معانی به عنوان یکی از شاخه های بلاغت پرداخته شود و همچنین نظرات معلمان که از نزدیک با نقاط قوت و ضعف این کتاب ها آشنا هستند در تألیف دوباره این کتاب ها اعمال شود.